Επιμέλεια : Δημήτρης Καραγεωργίου
Γεώργιος Στογιάννης ‘ Πλοίαρχος Ε.Ν.
Στο πρώτο Super Tanker των 28.000 τόνων, ναυπηγημένο το 1949 στην Βαλτιμόρη, υπηρέτησα ως ανθυποπλοίαρχος από τον Ιανουάριο 1951 έως τον Φεβρουάριο 1954. Το όνομά του ήταν Olympic Torch. Τέλη Ιανουαρίου 1953, με πλήρες φορτίο και προερχόμενοι από Σαουδική Αραβία, ταξιδεύαμε στον Βισκαϊκό Κόλπο με προορισμό το Rotterdam της Ολλανδίας.
Ήμουν τότε 21 ετών, αλλά είχα πάρει προαγωγή ως εθελοντής στον πόλεμο της Κορέας. Επί πλέον είχα παρασημοφορηθεί για τρία πολεμικά εξάμηνα. Όχι μόνον ο υποφαινόμενος, όλοι είχαμε γεμίσει δολάρια και ... παράσημα σ' εκείνο τον πόλεμο. Στο ταξίδι κάναμε όνειρα για το Ρότερνταμ πως θα διασκεδάζαμε με τις Ολλανδεζούλες, αλλά πού να ξέραμε τι μας περίμενε. Ο καιρός είχε χαλάσει από την στιγμή που περάσαμε τον Κάβο Finisterre. Θάλασσα πολύ φουσκωμένη και Μαΐστρος αγριεμένος. Όσο περνούσαν οι ώρες χειροτέρευε. Όταν πια μπήκαμε στα στενά, ιδίως μετά τη Χάβρη όπου νοιώσαμε και την μαρέα. Η κατάσταση όλο και γινόταν πιο επικίνδυνη. Εκτός της ισχυρής κακοκαιρίας, υπήρχε και η Πανσέληνος, δηλαδή ευθυγράμμιση Ηλίου - Γης - Σελήνης που φουσκώνει πολύ τα νερά. Ακόμη και πιθανότητα να ήταν στο περίγειο κατά την ευθυγράμμιση εκείνες τις ημέρες. Σύμπτωση σπάνια, αλλά πιθανή.
Φθάσαμε στη ράδα του Ρότερνταμ το βράδυ του Σαββάτου 31 Ιανουαρίου 1953. Επειδή το βαπόρι σκαμπανέβαζε υπερβολικά, δεν αγκυροβολήσαμε. Το κρατήσαμε στ' ανοιχτά με Dead Slow, ίσια για να κρατηθεί ορθοπλωρισμένο. Ήταν πολύ κουραστικό για όλες τις βάρδιες. Σημειώναμε αντιστοιχίες από το Hook of Holland και από το Goeree κάθε 15 λεπτά. Ο προγραμματισμός ήταν να εισέλθουμε στο λιμάνι την επομένη το απόγευμα. Η Ολλανδία είναι χώρα επίπεδη, χωρίς βουνά, και περίπου το 40% του εδάφους της ευρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Έχουν από πολλά χρόνια κατασκευάσει «φράγματα» που εμποδίζουν την θάλασσα να εισέρχεται στο έδαφός της. Για αυτό το έμβλημα τους είναι: «ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο και οι Ολλανδοί την Ολλανδία». Τα φράγματα αυτά, παρ' όλο που θεωρούνται θαύματα κατασκευής, αποτελούν και το ευαίσθητο σημείο τους. Μαζί με το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο λέγονται: «Κάτω Χώρες» γιατί το έδαφός τους είναι πρώην βυθός θαλάσσης.
Ξαφνικά, τη νύχτα του Σαββάτου, στην βάρδια μου, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, μας κτύπησε το πρώτο μεγάλο παλιρροιακό κύμα. Ήταν βαθύ σκοτάδι, πυκνή βροχόπτωση και τελικά το είδα λίγο πριν πέσει επάνω μας. Σαν εφιάλτης. Το βαπόρι έκανε όπως αφηνιασμένο άλογο. Υψώθηκε τρομαχτικά και άμεσα μετά έγειρε επικίνδυνα αριστερά. Στη γέφυρα δεν έμεινε τίποτα όρθιο. Ο τιμονιέρης φώναξε «Άγιε μου Νικόλα!». Πάτησα τον διακόπτη του Alarm, γενικό συναγερμό. Έτρεξα στο φτερό για να ιδώ τι συμβαίνει. Στο λεπτό έφθασαν στη γέφυρα ο Καπετάνιος, ο Υποπλοίαρχος, ο άλλος Ανθυποπλοίαρχος και ο Ασυρματιστής. Όλοι με τα εσώρουχα. Κατάσταση απερίγραπτη. Κτύπησε το τηλέφωνο από τον πρώτο μηχανικό. Το άρπαξε ο καπετάνιος και του είπε ΄Τρέχα στο μηχανοστάσιο κι ετοιμάσου για μανούβρες΄. Μετά φώναξε στα μεγάφωνα: «Όλο το πλήρωμα να φορέσει σωσίβια και να περιμένει οδηγίες στην τραπεζαρία». Τότε έπεσε επάνω μας το δεύτερο παλιρροιακό. Θυμάμαι ότι ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερο. Σαν μαύρο βουνό. Ανάψαμε τον προβολέα της κόντρα-γέφυρας να κοιτάξουμε για ζημιές στο κατάστρωμα. Είχε ξηλώσει τα σπιράγια του πλωριού αντλιοστασίου. Ευτυχώς που δεν είμαστε αγκυροβολημένοι και μανουβράραμε ελεύθερα.
Ο καπετάνιος διέταξε Half Ahead, δηλαδή πρόσω ημιταχώς, άλλαξε πορεία και το ορθοπλώρησε. Έτσι το τρίτο τέρας το αντιμετωπίσαμε πιο σίγουρα. Μετά ήλθε στην τιμονιέρα ο Ασυρματιστής κι έφερε στον Καπετάνιο αγγλικό δελτίο καιρού. Έτσι μάθαμε ότι στις βόρειες επαρχίες της Σκωτίας υπήρχε τεράστια θεομηνία με βορειο-δυτικούς ανέμους άνω των 12 Beaufort και εξαιρετικά υψηλό κυματισμό. Επίσης, ότι ταυτοχρόνως οι παλίρροιες είναι καταφανέστατα ισχυρές, τόσο που αυξάνουν το ύψος των κυμάτων τα οποία χαρακτηρίζονταν Mountainous, δηλαδή βουνά. Ένα αγγλικό ακτοπλοϊκό επιβατηγό, το Princess Victoria εβυθίσθη με μεγάλες απώλειες. Τα ναυαγοσωστικά που έσπευσαν εκεί χαρακτήρισαν τα κύματα μανιώδη. Εμείς παλέψαμε μέχρις εξαντλήσεως, αλλά τουλάχιστον δεν ναυαγήσαμε, Η Κυριακή 1η Φεβρουαρίου, ξημέρωσε με πυκνή μαυρίλα αλλά και μαύρα μαντάτα. Μας τα έφερε ο Ασυρματιστής από διάφορα τηλεγραφήματα διασταυρούμενα των πρακτορείων ειδήσεων. Επίσης παρακολουθούσαμε και τα αγγλικά ραδιόφωνα. Το χειρότερο ήταν ότι έσπασαν τα φράγματα από το Goeree έως το Breskens και πλημμύρισε μεγάλη περιοχή από το Rotterdam έως το Antwerpen. Τα θαλάσσια κύματα κατέκλυσαν την μισή Ολλανδία και μεγάλο μέρος του Βελγίου. Οι μισοί κάτοικοι βρήκαν καταφύγιο στις στέγες των σπιτιών. Πολλά σπίτια όμως κατέρρευσαν και άνθρωποι ανηρπάγησαν από τα θεόρατα κύματα. Στρατιωτικά τμήματα του μηχανικού προσπαθούσαν να συμπληρώσουν τα ρήγματα των φραγμάτων με σάκους άμμου. Ένα ρυμουλκό πλησίασε το βαπόρι μας και ρώτησε με το μεγάφωνο εάν έχουμε σάκους με άμμο να τους δώσουμε. Είχαμε μερικούς για αντιμετώπιση πυρκαγιάς. Πλησίασε με κίνδυνο και τους πήραν Τότε παρατήρησα ότι μέσα στην γέφυρά του ήταν και η βασίλισσα Juliana. Μεγάλη εντύπωση μου έκανε. Δίπλα της στεκόταν ένας αξιωματικός του ναυτικού. Την αναγνώρισα από τις φωτογραφίες της που είχα αγοράσει στα τουριστικά είδη, σε κάρτες. Αργότερα έμαθα ότι στις πληγείσες περιοχές της βορείου Αγγλίας, έσπευσε και η βασίλισσα Ελισάβετ.
Επειδή εκείνες τις τραγικές ώρες είμαστε το μεγαλύτερο σκάφος που βολτάραμε στ' ανοιχτά των ολλανδικών ακτών, πολλά πλοιάρια, ναυαγοσωστικά και αλιευτικά πλησίασαν ν' απαγκιάσουν δίπλα μας. Περνούσαν και αρκετά του πολεμικού ναυτικού τους που συγκέντρωναν είδη βοηθείας για τους πληγέντες. Δώσαμε κι εμείς ό,τι είχαμε: Τρόφιμα, κουβέρτες φάρμακα. Εκτός Από την ταλαιπωρία και τους κινδύνους, υπήρχε και η κατάθλιψη, βλέποντας όλη αυτή την δυστυχία. Η µμεγάλη έκπληξή µας ήρθε στο τέλος, Μια υδροφόρα! Έκανε υπερπροσπάθεια να διπλαρώσει και να δέσει στο βαπόρι µας. Μεγάλος κόπος και πολύ επικίνδυνες µμανούβρες. Τελικά τι ήθελε; Πόσιμο νερό! Εµείναµε κατάπληκτοι. Μετά όμως συνειδητοποιήσαμε πως µε τέτοια καταστροφή θα έπαθαν ζημιά οι σωληνώσεις του και οι εγκαταστάσεις της στεριάς. Το βαπόρι µας είχε άφθονη παραγωγή απεσταγµένου νερού από τη θάλασσα µε Evaporation. Τους δώσαμε διακόσιους τόνους.
Κάναμε και δεύτερη έρευνα για ζημιές από τον κυματισμό. Στα καταστρώματα, ιδίως σωληνάκια λαδιού του τιµονιού, αλλά και εσωτερικά στις αποθήκες. Η κακοκαιρία καλµάριζε εξαιρετικά αργά. Ήταν πολύ κουραστικές οι βόλτες µε συνεχείς αντιστοιχίες. Μας ξέσερναν διαρκώς τα ρεύματα. Ο Πλοίαρχός µας είχε καθημερινά τηλεφωνική και τηλεγραφική επαφή µε τα κεντρικά γραφεία την εταιρείας στο Μόντε Κάρλο. Τους είπε ότι αν δεν επισκευασθούν τα φράγματα δεν θα είναι δυνατόν να διπλαρώσουµε για εκφόρτωση. Εκείνοι πάλι φρόντιζαν να συμφωνήσουν την εκφόρτωση σε άλλο λιµάνι. Έτσι κάναµε ακόµη βόλτες στ' ανοιχτά του Rotterdam. Ίδια περίπτωση µμεγάλης πληµµύρας στην Αγγλία και Ολλανδία αναφέρεται τον χειµώνα του 1098, µε καταστροφές και αµέτρητα θύµατα. Επίσης, το 1170, ολόκληρη η περιοχή Friesland βορείως του Άµστερνταµ πληµµύρισε. Αναφέρεται επίσης ότι η νήσος Τέξελ τότε εξαφανίσθηκε κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Επίσης, ολόκληρο το δάσος Kreiler χάθηκε επί τρία χρόνια. Άλλη µεγάλη παρόµοια καταστροφή, αναφέρεται το 1334 στο Groningen της Ολλανδίας έως και το Emden της σηµερινής Γερµανίας. Η µεγαλύτερη όμως καταστροφή στην ιστορία της Ολλανδίας έγινε στις 18 Νοεµβρίου 1421 στο Groote Waard µε 12.000 πνιγέντες και ολοκληρωτική εξαφάνιση 72 χωριών, Τέλος, αντίξοη θεομηνία έγινε τον Δεκέμβριο του 1916 στην Ολλανδία στις περιοχές Zuider και Vovendam µε περίπου 10 χιλιάδες πνιγέντες, Τα ως άνω στοιχεία προέρχονται από την Encyclopedia Brltannlca στο λήµµα Floods.
Συγκέντρωσα και μερικά στοιχεία για τα φράγµατά τους και έμαθα κατάπληκτος, ότι το πάχος τους κυμαίνεται από 60-100 µέτρα. Δηλαδή αµέτρητοι τόνοι µπετόν και σίδερα. Κι όµως, τα στοιχεία της φύσεως δεν σταµατούν σε καµία ανθρώπινη κατασκευή.
Την Τετάρτη 4 Φεβρουαρίου 1953 έγινε µια πρόχειρη καταµέτρηση των θυµάτων Αγγλίας-Ολλανδίας-Βελγίου. Φαίνεται ότι ο τελικός απολογισμός θα φθάσει σε µεγάλα ύψη. Η κακοκαιρία παρ' όλο τα αισιόδοξα µετεωρολογικά δελτία, εμείς δεν βλέπαμε να µμειώνεται. Κύµατα βουνά µμας έκαναν τραµπάλα. Το µεγαλύτερο Σούπερ- Τάνκερ το σκαµπανέβαζαν σαν τσόφλι. Στον ασύρµατο, ακούσαµε ότι στ' ανοιχτά του Άµστερνταµ βολόδερνε κι ένα ελληνικό φορτηγό βαπόρι, όνοµα «Δηµήτριος». Άλλα στοιχεία του δεν γνωρίζω. Προσπαθήσαµε να κάνουµε επαφή µαζί τους στο ραδιοτηλέφωνο αλλά χωρίς επιτυχία. Χάση κόσµου γινόταν. Η Αγγλία έστειλε στους Ολλανδούς έντεκα ελικόπτερα για να συλλέξουν όσους είχαν καταφύγει στκ στέγες των σπιτιών τους. Σ' όλα τα πληµµυρισµένα σημεία έπλεαν πτώματα. Οι αναµνήσεις που µας µένουν από τέτοιες καταστροφές είναι πολύ οδυνηρές. Ωστόσο µας χρησιµεύουν διά να προλαµβάνουµε και ν' αποφεύγουμε µμελλοντικά λάθη. Στην µελέτη και ανάλυση του κάθε συµβάντος, πάντοτε υπάρχει και το ανθρώπινο λάθος, όσο µικρό και αν φαίνεται, Για να µην αναφέρουµε ότι πολλές φορές είναι τεράστιο και αδικαιολόγητο. Στην σημερινή µας ιστορία, µάλλον δεν υπήρξαν ανθρώπινα λάθη. Όλα όμως όσα συνέβησαν, τότε που ήμουν αρχάριος στην θάλασσα, µου είχαν µείνει στην µνήµη για τις εποχές που θα ήµουν Υποπλοίαρχος και Πλοίαρχος. Να προετοιµάζοµαι πάντα για το ξαφνικό και αναπάντεχο. Πρόσεχα να είµαι πάντα έτοιµος πριν συµβεί το κακό. Την Πέµπτη 5 Φεβρουαρίου 1953 ο Ολλανδικός Ερυθρός Σταυρός έκανε έκκληση για κουβέρτες και στρώµατα για τις χιλιάδες των προσφύγων από τις πληµµυρισµένες περιοχές. Κάναµε κι εµείς ένα µεγάλο σαµπάνι µε την µπίφα και δώσαµε ό.τι είχαµε σ' ένα ρυµουλκό που µας πλησίασε. Για µερικές νύχτες κοιµηθήκαιιε στις πολυθρόνες του καπνιστηρίου, Η Αµερική, Σουηδία, Νορβηγία και Καναδάς στέλνουν τρόφιµα, φάρµακα και ιατρικό υλικό. Έστειλε τότε βοήθεια και η Ελλαδίτσα µας, 25 τόνους κορινθιακή σταφίδα και 15 τόνους σαµιώτικο κρασί.
Εκείνη την ηµέρα ελάβαµε οδηγίες να παραδώσουμε το φορτίο µας στην ραφινερία του Pembroke της Ουαλλίας. Απέχει 500 µίλια Νότιο-Δυτικά από το Ρότερνταμµ. Ο Καπετάνιος µας, ειδοποίησε τις ολλανδικές αρχές και ξεκινήσαµε. Παρ' όλο που η Σελήνη είχε φθάσει πια στο πρώτο τέταρτο, τα ρεύµατα στα στενά της Αγγλίας ήταν ακόµη ισχυρότατα. Ιδίως ο κυµατισµός, που τον ωθούσε ο πανίσχυρος Μαΐστρος. Ήταν η πρώτη φορά που συνάντησα τόσο µεγάλα κύµατα στο Dover. Γενικά η κακοκαιρία µάς συνόδευσε έως το Land's End. Μετά όµως, στο Brlstol Channel, απαγκιάσαµε καλά. Στο λιµάνι λάβαµε και αγγλικές εφημερίδες και µάθαµε ότι οι πνιγµένοι είχαν ξεπεράσει τις δυο χιλιάδες και στις τρεις χώρες. Οι υλικές ζηµιές θα χρειάζονταν περίπου πέντε χρόνια για να επισκευαστούν, και πολλά άλλα δυσάρεστα. Το Πέµπροκ ήταν από τα αγαπηµένα µας λιµάνια. Ένα µεσαιωνικό χωριουδάκι µ' ένα τεράστιο κάστρο του 1090, στην άκρη του. Πραγµατικά τουριστικός παράδεισος. Θαυμάσιο εξοχικό που µας µετέφερε στον δέκατο αιώνα. Τα διυλιστήρια πετρελαίου στην πίσω πλευρά του λόφου. Την επομένη, διοργανώσαμε µια εκδρομή στο Stonehenge, στην περιοχή του Salisbury. Μείναµε άφωνοι µε το θέαµα που βλέπαµε. Μεγάλιθοι τετραγωνισµένοι των 35 τόνων που προέρχονται από την Ιρλανδία και άλλοι από την περιοχή του Πέµπροκ, από απόσταση 32 χιλιοµέτρων. Είναι της Νεολιθικής Εποχής. Η ραδιοχρονολόγηση τους τοποθετεί στο 2000 προ Χριστού. Οι ευθυγραµµίσεις των ογκόλιθων δείχνουν την ανατολή κατά τα Ηλιοστάσια, γι' αυτό θεωρείται σαν πρωτόγονο αστεροσκοπείο. Τα κεντρικά κτίσµατα αποτελούνται από γιγάντιους ογκόλιθους µήκους 9 µέτρων και βάρους 50 τόνων έκαστος. Οι πλευρές τους είναι γυαλισμένες. Σύνολο 80 µεγαλίθων. Συνδέεται σιδηροδρομικώς µε το Λονδίνο.
Μετά την φουρτούνα κάναµε και τουρισµό.
