Κείμενο - φωτογραφίες : Δημήτρης Καραγεωργίου

… από την Πόθια της Καλύμνου, η Ψέριμος απέχει μόλις επτά μίλια, σχεδόν σε ευθεία, με πολύ μικρή παράκαμψη στην άκρη της Πλατιάς. Και καθώς ξεμακρύναμε από τα … χωρικά ύδατα της Καλύμνου, ο καιρός έγινε λίγο … περίεργος, με ανακατεμένο κυματισμό και χωρίς αέρα.
 

Το νησάκι της Πλατειάς, έγινε ευρύτερα γνωστό, από τον γάμο κάποιου δικού μας , με μία Ιταλίδα. Θα ήταν οι μόνοι και μόνιμοι κάτοικοι στο νησάκι, που δεν έχει και πολλά σημεία πρόσβασης. Μάλιστα, για τις ανάγκες της επικοινωνίας και ανεφοδιασμού, του είχε παραχωρηθεί ένα από εκείνα τα φοβερά και τρομερά φουσκωτά της Ολυμπιάδας του ’04, τα προορισμένα σαν σκάφη συνοδείας για τις θαλασσινές αγωνιστικές εκδηλώσεις. Γυρίζοντας την Ελλάδα, είδα πολλά από αυτά, σε κάτι περισσότερο από κακό χάλι. Πεταμένα κυριολεκτικά εδώ κι εκεί. Έχω μάλιστα αρκετό οπτικό υλικό. Και αναρωτιέμαι, από τα ενενήντα τόσα που κατασκευάστηκαν, υπάρχει κανένα που ‘επιβιώνει’; όποιος γνωρίζει κάτι, ας το κάνει γνωστό και από εδώ μεριά. Κλείνοντας την παρένθεση για το νησί, αξίζει να τονίσω, πως έχει κάποιες μικρές αλλά πολύ καθαρές παραλίες, που τις επισκέπτονται αυτοί που έρχονται με δικό τους σκάφος, αλλά μπορείτε να πάτε και με βαρκάκι από την Ψέριμο. Τα νερά της Πλατειάς, θεωρούνται από τα πιο καθαρά των Δωδεκανήσων.
 

Δεμένο μέσα από την άκρη του έξω ντόκου, βρήκαμε ένα κάποιο σκαρί, με όργανο του Λιμενικού, που έκανε έλεγχο στα σκάφη που κατέφθαναν και έδινε οδηγίες που να δέσουν. Μας ‘έλαχε’ ένα μέρος ανάμεσα σε άλλα φουσκωτά. Όμως υπήρχε αρκετό μπότζι. Όχι από απόνερα, άλλων, αλλά από τη γενικότερη ανακατοσούρα που όπως είπα στην αρχή υπήρχε στην περιοχή. Γι αυτό δεν γινόταν λόγος για διανυκτέρευση. Θα κάναμε μια καλή στάση και θα περνούσαμε απέναντι στην πόλη της Κω.
 

Αποβιβαστήκαμε λοιπόν. Για όσους έχουν καιρό να επισκεφθούν το μικρό νησί, για να δέσετε, υπάρχει κρηπίδωμα στον αριστερό μυχό του όρμου, πιο άνετος από πριν, αλλά και το παλιό γνωστό μικρό ντοκάκι μπροστά στα σπίτια. Εκεί όμως τα νερά είναι ρηχά.
Οι πέντε τους, κατευθύνθηκαν για μπάνιο και καφέ. Τράβηξα λίγο βορειότερα, για μια βόλτα πάνω από τον οικισμό. Η σημαντική, σοβαρή και κοσμογονική μαζί αλλαγή για το νησί, είναι το συγκρότημα ‘PSERIMOS VILAS’. Σε εξαιρετική θέση, πίσω από τα σπίτια – δεν ενοχλεί δηλαδή με κάτι, προσφέρει ηλιόλουστη βεράντα και θέα στη θάλασσα. Όλα τα δωμάτια διαθέτουν δορυφορική τηλεόραση επίπεδης οθόνης και βραστήρα. Διαθέτει επίσης πισίνα και προσφέρει δουλειά σχεδόν σε όλο το νησί, με άμεσο και έμμεσο τρόπο. Μια επένδυση κόσμημα, από εύρωστο οικονομικά μετανάστη, που έχει κάνει και προσφέρει πολλά στα Δωδεκάνησα. Και για να μη νομίσετε πως εδώ, σε αυτή τη μικρή και ευεργετημένη – κατά την άποψη μου – κοινωνία υπάρχει εξαίρεση, του έκαναν καταγγελίες.
 

Ας δούμε όμως το νησί και με άλλη ματιά. Η Ψέριμος, λεγόμενη και Κάπαρη, είναι νησί του συμπλέγματος Δωδεκανήσου, με 80 κατοίκους (απογραφή 2011) και βρίσκεται βόρεια της Κω και νοτιοανατολικά της Καλύμνου. Η επιφάνεια του νησιού είναι 14,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα με μέγιστο υψόμετρο 268 μ. (879 πόδια). Το βόρειο άκρο της νήσου ονομάζεται "Άκρα Βασιλική", ενώ το νοτιότερο άκρο "Άκρα Ρούσσα". Μεταξύ των παραπάνω επί της ανατολικής πλευράς της νήσου σχηματίζεται ο όρμος Βασιλική. Στη δυτική ακτή, περίπου 3,5 με 5,5 στάδια του μιλίου ΒΒΔ. του Άκρου Σφυρί βρίσκεται ο όρμος Ψερίμου στο μυχό του οποίου υφίσταται το ομώνυμο χωριό. Περίπου 2 μίλια βορειότερα του όρμου Ψερίμου είναι το βορειοδυτικό άκρο της νήσου που λέγεται Άκρα Κοράκι (ή Ακρωτήριο Κοράκι),
 

Ο δίαυλος μεταξύ Ψερίμου και Κω ονομάζεται δίαυλος Ψερίμου, ή δίαυλος Κάπαρη, και έχει εύρος περίπου 1,7 μίλια. Ο δίαυλος χρήζει ιδιαίτερης προσοχής λόγω των υφισταμένων σκοπέλων που φέρουν το όνομα Ερινύες σε απόσταση ένα μίλι δυτικά από την άκρα Ρούσα της Ψερίμου, καθώς επίσης και στο μέσον του διαύλου όπου υφίσταται κίνδυνος από αβαθή περίπου 2,5 μ. σε απόσταση 0,6 μιλίου από ακτή.
 

Ιστορία
H Ψέριμος αποτελούσε μαζί με τα γύρω νησάκια ένα σύμπλεγμα, τις «νήσους τε Kαλύδνας» όπως μνημονεύονται από τον Όμηρο. O Πλίνιος την ονομάζει Pserema, κι έτσι ξέρουμε ότι το όνομά της κρατάει από παλιά και διατηρήθηκε στους αιώνες. Aποτέλεσε ήδη από την Αρχαιότητα έναν από τους δήμους της Oμοπολιτείας Kω και Kαλύμνου, γεγονός που μας είναι γνωστό από ψήφισμα του πρώτου μισού του 3ου αι. μ.Χ. Σε επιγραφή του 3ου αιώνα αναγραφόταν η ονομασία Ψήριμος μαζί με κατάλογο αρχόντων της Κω, πράγμα που μαρτυρά την εξάρτηση του νησιού από την Κω. Στα νεότερα χρόνια, ακολουθώντας τη μοίρα των υπολοίπων νησιών της Δωδεκανήσου, υποτάσσεται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στις αρχές του 16ου αιώνα. Το 1912 περιέρχεται στα χέρια των Ιταλών, ενώ το 1948 ενσωματώνεται στο Ελληνικό κράτος.
 

Πολιτισμός
Η Ψέριμος, κατά τους χειμερινούς μήνες ζει μέσα σε απόλυτη απομόνωση. Συνδέεται με την Κάλυμνο καθημερινά το καλοκαίρι και δυο φορές τη βδομάδα το χειμώνα (40’). Έχει καλό λιμάνι και σχετικά αραιή ακτοπλοϊκή σύνδεση που πυκνώνει το καλοκαίρι, κυρίως με τα γύρω νησιά. Το νησί είναι ορεινό, με χαμηλή βλάστηση, ενώ στο φυσικό περιβάλλον αφθονεί η αυτοφυής εξαιρετικά αρωματική κάππαρη, για την οποία ήταν φημισμένο από την αρχαιότητα.
 

Το νησί είναι άγονο και οι κάτοικοι του ασχολούνται με την κτηνοτροφία και την καλλιέργεια της ελιάς, αφού σχετικά πρόσφατα, με πρωτοβουλία του δήμου, φυτεύτηκαν περίπου 6.000 ελαιόδενδρα. H Ψέριμος διαθέτει αλιευτικό καταφύγιο. Δε λείπουν και οι στοιχειώδεις τουριστικές υποδομές για τους λιγοστούς καλοκαιρινούς επισκέπτες που έρχονται για να χαρούν τις αμμουδιές του και ένα τοπίο που πραγματικά σε γαληνεύει.

Αρχαιολογικοί χώροι
Ο σύγχρονος οικισμός συμπίπτει με αυτόν της αρχαιότητας, καθώς διατηρούνται κατάλοιπα του αρχαίου, δηλαδή υπολείμματα τοίχων, όστρακα από χρηστικά αγγεία, τμήματα ελληνιστικών βωμών και κάποια διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη. Επίσης, λείψανα παλαιοχριστιανικών βασιλικών και αρχιτεκτονικών μελών (αρράβδωτοι κίονες, θωράκια, κιονόκρανα, πεσσίσκοι, θωράκια άμβωνα, στυλοβάτες του τέμπλου) εντοπίζονται στις σημερινές εκκλησίες του Ταξιάρχη Μιχαήλ στο Λετρί, της Κοίμησης της Παναγίας μέσα στον οικισμό στο νεκροταφείο, και στις θέσεις Άγιος Κωνσταντίνος και Παναγία Γραφιώτισσα.
 

Ανάμεσα στα παλαιοχριστιανικά μνημεία και στα σχεδόν σύγχρονα δεν έχουν ανευρεθεί κατάλοιπα της βυζαντινής και της μεσαιωνικής περιόδου. Είναι πολύ πιθανόν το νησί να είχε εγκαταλειφθεί και να μην κατοικούνταν κατά τους Βυζαντινούς χρόνους και το Μεσαίωνα.
 

Παραλίες
H μεγαλύτερη και ωραιότερη αμμουδιά του νησιού είναι τα Αυλάκια, κι επειδή είναι μπροστά στον μοναδικό οικισμό την προτιμούν οι περισσότεροι παραθεριστές. Τα νερά της θάλασσας είναι αβαθή, διάφανα και πεντακάθαρα. Είναι σαν μια απέραντη πισίνα.
Περπατώντας από 10' μέχρι το πολύ 1 ώρα, μπορείτε να φτάσετε σε κάποια από τις πανέμορφες παραλίες τους νησιού, αμμουδιές στην πλειονότητά τους, και ιδανικές για απομόνωση όταν δεν έχουν αλωθεί από πλήθη επισκεπτών. Τα ΤΡΕΒΑΘΙΑ, τη ΡΟΥΣΣΑ, το ΒΑΘΥ ή τον ΤΑΦΟ όπου παλαιότερα κατασκεύαζαν κεραμικά, ενώ αξίζει να αναζητήσετε και τα ΜΑΡΑΘΩΝΤΑ, την ΚΟΡΑΚΙΑ ή τη ΓΛΙΣΤΡΑ όλες τους μικρές οάσεις που συνδυάζουν αμμουδιά και βράχο.
 

H παραλία της Παναγίας της Γραφιώτισσας είναι επίσης πολύ όμορφη. Μια μικρή παραλία με άμμο και χαλικάκι και πολύ καθαρά νερά. Φτάνει κάποιος μετά από πεζοπορία περίπου 40 λεπτών, από το λιμάνι του νησιού. Οφείλει το όνομά της στο εκκλησάκι της Παναγίας της Γραφιώτισσας που ορθώνεται ακριβώς πάνω στην ακτή. Ίχνη από παλαιοχριστιανικές βασιλικές, 5ου μ.X. αι., βρίσκονται στην περιοχή.
Το Βαθύ είναι μια κατακάθαρη παραλία με άμμο και χαλίκι, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το λιμάνι της Ψερίμου, τα Αυλάκια. Ένα μονοπάτι, που είναι αρκετά καλά οριοθετημένο, οδηγεί στην παραλία, μετά από περίπου τριανταπέντε λεπτά, προς τα ανατολικά. Το μονοπάτι ξεκινά πίσω από την ταβέρνα ‘Η Ψέριμος’. Να έχετε υπόψη ότι η παραλία Βαθύ δεν είναι οργανωμένη, οπότε θα πρέπει να έχετε μαζί σας νερό κι οτιδήποτε άλλο θα χρειαστείτε.
 

H Μαραθούντα βρίσκεται προς το βόρειο μέρος της νήσου Ψερίμου. Έχει πολύ καθαρά νερά και ακρογιαλιά από ψιλό χαλίκι. Η παραλία δεν είναι οργανωμένη. Ένα μονοπάτι οδηγεί στη Μαραθούντα μετά από πεζοπορία περίπου σαρανταπέντε λεπτών.
Θαλάσσιεσ εξερευνήσεις

Καταδύσεις
Στο βόρειο άκρο της νησίδας Πλάτης, αλλά και στο νότιο, βρίσκονται βυθισμένα δύο γερμανικά πλοία, που μετέφεραν πολεμοφόδια στις 14 Μαΐου του 1944. Οπότε είναι μια καλή ευκαιρία, για όσους αγαπούν τις καταδύσεις, να κάνετε και μια μικρή υποβρύχια εξερεύνηση. Επίσης, στην Ανατολική ακτή της Ψερίμου, στο βυθό, κείτεται το κουφάρι ενός βυθισμένου πλοίου. To Thor Star ήταν ένα πλοίο που πιθανόν ερχόταν από τη Συρία. Αγκυροβόλησε στις ανατολικές ακτές της Ψερίμου, αλλά λόγω θαλασσοταραχής, προσέκρουσε στα βράχια και βυθίστηκε. Το ναυάγιο, που βρίσκεται περίπου στα 20 μέτρα βάθος, είναι τόπος πολύ συχνών καταδυτικών εξορμήσεων, τόσο οργανωμένων όσο και μεμονωμένων.
 

Ολόκληρη η κίνηση της Ψερίμου, βρίσκεται στα εκατό μέτρα της παραλίας. Θα βρείτε σχεδόν τα πάντα, από … λίγο. Ταβερνάκια, μπαράκια, καφετέριες μικρομάγαζα και μπόλικη ησυχία. Την καλοκαιρινή περίοδο, κόσμος υπάρχει. Επισκέπτες, παραθεριστές και περαστικοί των τριών ωρών από την Κω κυρίως.
Μπανάκι και μετά το ελαφρύ γεύμα στην καταπληκτική παραλία, ώσπου το απόγευμα ήλθε η ώρα του αποχωρισμού. Επιστροφή στην Κάλυμνο για τους φίλους μας Τάσο και Σοφία, που την επομένη θα επέστεφαν στην Αθήνα. Ο καιρός είχε πέσει αρκετά. Όχι πως ήταν και τίποτα σπουδαίο βέβαια. Επέστρεψα στην Ψέριμο, έπειτα από 40 λεπτά περίπου. Και οι γνωστοί τέσσερις που θα συνεχίζαμε διακοπές, οργανωθήκαμε και λύσαμε κάβους για την πόλη της Κω.
 

Κλείνω με αυτή τη σημείωση. Χρειάζεται τεράστια προσοχή, καθόσον στη θαλάσσια περιοχή σχεδόν ως μισό μίλι έξω από το νησί, βρίσκονται διάσπαρτες ξέρες. Δεν είμαστε για τέτοια τώρα …