Βαπορίσιες Κουβέντες
του Γεωργίου Σ. Στογιάννη
Πλοιάρχου Ε.Ν.
Παρακαλούνται να το διαβάσουν και όσοι από τους αναγνώστες δεν είναι ναυτικοί. Περιλαµβάνει ορισµένες διευκρινίσεις χρήσιµες για την κατανόηση των κειµένων.
Η Ελλάδα µας είναι µία από τις ναυτικότερες χώρες του κόσµου. Υπήρξε εποχή που είχαµε τη µεγαλύτερη ναυτιλία, σε τονάζ, και σε αριθµό συγχρόνων µεγάλων βαποριών, χωρίς να έχουµε φορτία. Τα πιο ογκώδη κατασκευάσµατα τα παρήγγειλαν και τα ταξίδευσαν οι Έλληνες µε επιτυχία.
Εµπορικό βαπόρι καλείται κάθε πλωτό ναυπήγηµα που µπορεί να ταξιδεύσει, µεταφέροντας φορτία ή επιβάτες,µε σκοπό το κέρδος. Χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Επιβατικά - φορτηγά - δεξαµενόπλοια. Ως προς τα ταξίδια διακρίνονται: Ωκεανοπόρα - ποντοπλόα - ακτοπλόα, Από τα φορτία τα πιο επικίνδυνα είναι το ακατέργαστο πετρέλαιο, τα υγραέρια και γενικώς τα εκρηκτικά. Το πιο µπελαλίδικο είναι οι επιβάτες Από τα ταξίδια το πιο δύσκολο είναι η ωκεανοπλοϊα.
Το µέγεθος των βαποριών µετράται σε τόνους εκτοπίσµατος για τα επιβατικά και τα πολεµικά, ενώ σε τόνους χωρητικότητας για φορτηγά και δεξαµενόπλοια. Χωρητικότης, είναι το σύνολο των βαρών που µπορεί να µεταφέρει το βαπόρι. Δηλαδή: Φορτίο + καύσιµα + γλυκά νερά + λιπαντικά + προµήθειες + υπόλοιπα σαβούρας + λύµατα + ανταλλακτικά και διάφορα εφόδια. Αυτό αντιστοιχεί και στο βύθισµα. Το ελέγχουµε δηλαδή µε δυο τρόπους
Οι µηχανές των βαποριών είναι συνήθως ατµοτουρµπίνες ή εσωτερικής καύσης diesel. Υπάρχει και πρόωση µε ηλεκτροτουρµπίνες. Προϋποθέτει παραγωγή ηλεκτρι σµού µε ατµοτουρµπίνες και έπειτα περιστροφή της προπέλας µε ηλεκτροτουρµπίνα µεγάλων διαστάσεων. Αυτό το σύστηµα χρησιµοποιήθηκε πολύ κατά το Β' Παγκόσµιο Πόλεµο µε αρκετά πλεονεκτήµατα. Στους ειρηνικούς χρόνους όµως εγκαταλείφθηκε ως πολυδάπανο.
Μετά από τον πόλεµο, όσα απ' αυτά τα βαπόρια έµειναν ατόφια, χρησιμοποιήθηκαν δεµένα στα λιµάνια, για να ηλεκτροδοτούν κωµοπόλεις ή µεγάλες εγκαταστάσεις βοµβαρδισµένων εργοστασίων. Στις ατµοτουρµπίνα κατ' αρχήν δια της θερµότητος παράγεται ατµός, εποµένως χρειάζονται καζάνια, συνήθως δυο. Η θερµότης στα καζάνια παράγεται σήµερα µε καύση πετρελαίου η µε πυρηνική ενέργεια. Ο ατµός µετα τα καζάνια, σε υψηλή θερµοκρασία και πίεση, διοχετεύεται στην τουρµπίνα που κινεί τον άξονα της προπέλας.
Οι ντιζελοµηχανές κάνουν καύση µέσα στα έµβολα. Έτσι οι µηχανικοί χωρίζονται σε ντιζελίστες και τουρµπινίστες. Μερικοί όµως, έχουν και τις δυο ειδικότητες. Ως ναυτίλος,
προτιµούσα πάντα ντιζελοµηχανές γιατί είναι καλύτερες στις µανούβρες. Στα υπερβολικά ογκώδη βαπόρια, κυρίως πετρελαιοφόρα, χρησιµοποιούνται µόνο τουρµπίνες γιατί οι diesel έχουν περιορισµό στην ιπποδύναµη.
Γι' αυτούς τους τεράστιους γίγαντες να πούµε τώρα δυο λόγια. Κατά την άποψή µου ήταν το µεγαλύτερο επίτευγµα των νεο- Ελλήνων. Όχι τόσο η κατασκευήτους αλλά το ταξίδευµά τους. Η ναυπήγηση τους σε µία περίοδο περίπου 15 ετών, 1970-1985, ήταν πραγµατικό θαύµα προηγµένης τεχνολογίας. Γιγαντισµός υπερθετικού βαθµού. Στο κεφάλαιο, στον όγκο, στη µεταφορική ικανότητα, στα κέρδη, στα έξοδα και στις ζηµιές.
Άρχισαν πριν το 1970 µε χωρητικότητα 100.000 τόνων ως Super Tankers. Μετά ναυπηγήθηκαν τα 200.000 που ονοµάστηκαν VLCC, δηλαδή Very Large Crude Carriers, πολύ µεγάλα πετρελαιοφόρα. Από το 1980 είχαµε το όριο των 350.000 τόνων ονοµαζόµενα ULCC, δηλαδή Ultra Large Crude Carriers, άκρως µεγάλα πετρελαιοφόρα που έφθασαν και τους 450.000 τόνους. Τελευταία τα δύο Sea Giant, Ι και Π, που ήταν και τα µεγαλύτερα κινητά που κατασκεύασε ποτέ ο άνθρωπος. Τα πιο ογκώδη ακίνητα ήταν η πυραµίδα του Χέοπα, το Σινικό Τείχος και το φράγµα Χούβερ στον ποταµό Κολοράδο.
Οι προβλέψεκ πολλών Ιερεµιών ήταν ότι τέτοια βαπόρια αποτελούν ασέβεια του ανθρώπου προς τα στοιχεία της φύσεως. Ότι δεν θα µπορέσουν να σταθούν σε τρικυµίες, θα λυγίσουν λόγω του υπερβολικού µήκους τους, θα κοπούν. Επίσης, ότι λόγω της αδράνειας, θα είναι πολύ δύσκολο, αν χρειασθεί κάπου, να σταµατήσουν από ανάγκη. Όσοι τα πλοιαρχεύσαµε, όλες αυτές τις προβλέψεις τις αποδείξαµε αβάσιµες Τα ταξιδεύσαµε επιτυχώς επί πολλά χρόνια, µεταφέροντας το ελληνικό δαιµόνιο στα πέρατα της γης. Αντιµετωπίσαµε όµως τότε καταστάσεις πρωτόγνωρες, ειδικά για να συνηθίσουµε τη συµπεριφορά τους σε βαρύ κυµατισµό.
Σε αρκετά µεγάλη ηλικία και µε πολλά χρόνια πλοιαρχίας, ξανακαθίσαµε στα θρανία για να ξαναµελετήσουµε κανόνες υδροδυναµικής και κυβερνητικής. Μάθαµε να τα µανουβράρουµε σε όσο το δυνατόν µικρότερους θαλάσσιους χώρους. Να τα φορτώνουµε και να τα σαβουρώνουµε χωρίς να υπάρχει κίνδυνος να λυγίσουν και να κοπούν στη µέση.
Το µόνο που δεν µπόρεσαν να προβλέψουν οι Ιερεµίες, ήταν ότι κάποτε δεν θα χρειάζεται η αγορά και µεταφορά τόσο µεγάλων όγκων πετρελαίου. Δηλαδή δεν θα υπάρχουν ναύλοι για οµογενές φορτίο. Του; γίγαντες αυτούς, που η παρουσία τους προκαλεί δέος, τους έφαγε µία οικονοµική αιτία και όχι τα στοιχεία της φύσεως. Αυτό που προξενεί θλίψη είναι η απουσία των Ελλήνων δηµοσιογράφων να καλύψουν εκείνη την πραγµατική δόξα του Ελληνισµού, που πέρασε και δεν ξαναγυρίζει. Μαζί µε αυτά τα σκάφη τιµήσαµε και την ελληνική σηµαία σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Την τιµήσαµε, οι ναυτικοί, δεν την κάψαµε!
Εκείνα τα µεγαθήρια ο λαός µας, απ' ό.τι ξέρω, ουδέποτε τα είδε, ούτε καν σε φωτογραφία εφηµερίδας, ούτε στην τηλεόραση. Κρίµα. Μεταφέραµε τότε τον µεγαλύτερο όγκο εµπορευµάτων που γνώρισε ο πλανήτης, χωρις να έχουµε δικά µας φορτία. Γιατί; Διότι µόνο εµεις οι Έλληνες τα καταφέραµε. Μας παραδέχθηκαν κράτη κολοσσοί και μας εµπιστεύθηκαν τις εθνικές τους µεταφορές.
Να παραθέσουµε λίγα στοιχεία τους. Το κατάστρωµα ενός απ' αυτά που πλοιάρχευσα είχε µήκος 466 και φάρδος 85 µέτρα. Αφαιρώντας τις καµπύλες της πλώρης και πρύµνης καταλήγουµε σε επιφάνεια καταστρώµατος 36.400 µέτρα τετραγωνικά. Αν λάβουµε υπ' όψιν ότι ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο είναι πάντα 11Οχ60=6.600 τετραγωνικά, τότε το κατάστρωµα αυτού του πετρελαιοφόρου ήταν πεντέµισι ποδοσφαιρικά γήπεδα. Όσοι δεν είναι ναυτικοί, θα βλέπουν κάποτε στην τηλεόραση τα ... θαυµαστά αεροπλανοφόρα και θα κάνουν πω, πω, πω! Το µεγαλύτερο απ' αυτά, το τύπου Roosevelt, είναι εκτοπίσµατοο 108.000 τόνων. Συγκρίνετέ το µε πετρελαιοφόρο των 440.000 τόνων φορτίου και φαντασθείτε το. Η θέα του και µόνο, κόβει την ανάσα.
