Κείμενο - φωτογραφίες: δημήτρης Καραγεωργίου
Η Λέσχη φουσκωτών σκαφών " ΙΑΣΩΝ ", ιδρύθηκε πριν από δεκαοχτώ χρόνια κι επανδρώθηκε από ανθρώπους που τρέφουν οι ιδιαίτερες ευαισθησίες για τη φύση και το περιβάλλον. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τα μέλη της, η αγάπη για τη θάλασσα, που εκφράζεται με δραστηριότητες από τα ιδιόκτητα φουσκωτά τους σκάφη.
Από την αρχή της λειτουργίας της Λέσχης μέχρι σήμερα, έχουν διοργανωθεί δεκάδες εκδηλώσεων πολιτιστικού και οικολογικού περιεχομένου τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Ενδεικτικά αναφέρουμε την μεταφορά και εγκατάσταση της μεγαλύτερης σημαίας που κυματίζει στη νησιωτική παραμεθόριο, στο ακριτικό Αγαθονήσι και την τέλεση λειτουργίας στη χάρη Της το Δεκαπενταύγουστο του 2002, σε ένα μικρό εκκλησάκι μέσα στην παραδοσιακή πόλη του Τάραντα και που παρέμενε κλειστό για 450 χρόνια.
Αναμφίβολα, οι κλιματολογικές συνθήκες και η διαμόρφωση του νησαίου χώρου στην Ελλάδα, έχουν για τις δραστηριότητες με φουσκωτά σκάφη. Τον χειμώνα όμως, όταν οι συνθήκες δεν είναι τόσο ευνοϊκές, η Λέσχη διοργανώνει αντίστοιχες εξορμήσεις στην ηπειρωτική χώρα με αυτοκίνητα 4Χ4. Βάση για όλες αυτές τις εξορμήσεις, αποτελεί το εντευκτήριο των μελών της, όπου σε ένα ιδιαίτερα ζεστό και φιλικό περιβάλλον συζητούνται και αποφασίζονται όλων των ειδών οι εκδηλώσεις.
Μία τέτοια, " χειμερινή " εκδήλωση, ήταν και η επίσκεψη στο ΒΑΓΟΝΕΤΤΟ, το μεταλλευτικό θεματικό πάρκο Φωκίδας, ένα καινούργιο και συνάμα μοναδικό αξιοθέατο στον ελληνικό χώρο. Βρίσκεται στο 22ο χιλιόμετρο του δρόμου Άμφισσας - Γραβιάς, και απέχει περίπου είκοσι πέντε λεπτά από τους Δελφούς και την Αράχωβα, στις εγκαταστάσεις της S&B Βιομηχανικά Ορυκτά Α.Ε.
Αυτό το μοναδικό μεταλλευτικό θεματικό πάρκο στον ελληνικό χώρο, δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να γνωρίσει το βήμα προς βήμα τη διαδικασία εξόρυξης του βωξίτη. Η ιδέα για τη δημιουργία του, γεννήθηκε από τους ίδιους τους ανθρώπους που δούλεψαν στα μεταλλεία και θέλησαν να διαφυλάξουν και να εκθέσουν τις μνήμες του τόπου, άρρηκτα πλέον συνδεδεμένες με τη διαδικασία εξόρυξης του πολύτιμου μεταλλεύματος. Στόχος του, είναι όχι μόνο να παρουσιάσει τους χώρους λειτουργίας ενός μεταλλίου και τις συνθήκες δουλειάς, αλλά παράλληλα να ενημερώσει να ψυχαγωγήσει και να εκπαιδεύσει τις καινούργιες γενιές πάνω στην ιστορία εκμετάλλευσης του βωξίτη και των ανθρώπων που εργάστηκαν σκληρά γι αυτό.
Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1998 και λειτουργεί ήδη από το Σεπτέμβριο του 2003. Η γνωριμία με την ιστορία της εξόρυξης του βωξίτη, ξεκινά από το παλιό ορυχείο, τη στοά 850, συνεχίζει με την περιήγηση στον εκθεσιακό χώρο μεταλλευτικής ιστορίας και ολοκληρώνεται με μία βόλτα στην υπαίθρια έκθεση μηχανημάτων.
Η Στοά 850, άρχισε να ανοίγεται το 1967 και λειτούργησε μέχρι και το 1972. Έχει συντηρηθεί κατάλληλα κι έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας για να γίνει επισκέψιμη. Η επίσκεψη στη Στοά γίνεται με το VAGONETTO, το τρενάκι που χρησιμοποιούσαν οι εργάτες τριάντα χρόνια πριν και μεταφέρει σήμερα τους επισκέπτες στην αρχή της διαδρομής, για να απολαύσουν περπατώντας τα μοναδικά εκθέματα του ορυχείου.
Από τις αίθουσες του χώρου αναμονής, όπου λειτουργεί και η καφετέρια, οι επισκέπτες οδηγούνται έπειτα από σύντομη διαδρομή στο ασανσέρ που τους κατεβάζει στο χώρο επιβίβασης στο βαγονέτο. Εκεί θα φορέσουν τα προστατευτικά κίτρινα κράνη, και θα επιβιβαστούν στο ίδιο τρενάκι, που κάποιες δεκαετίες πριν μετέφερε τους εργάτες στο χώρο της δουλειάς. Η περιήγηση, και η ξενάγηση γίνονται από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και αρχίζει από το χώρο συγκέντρωσης των εκρηκτικών, διακόσια μέτρα κάτω από τη γη.
Η στοά είναι κατάλληλα φωτισμένη και αερίζεται συνεχώς ώστε η η επίσκεψη να είναι άνετη και ξεκούραστη. Με ένα μοναδικό τρόπο αναδεικνύεται σε όλο της το μεγαλείο η πραγματική ζωή των χιλιάδων μεταλλωρύχων που πέρασαν από τη στοά. Σε επιλεγμένες θέσεις και τοποθεσίες, έχουν αναδειχθεί όλες οι παλιές θέσεις εργασίας της υπόγειας εκμετάλλευσης και έχουν τοποθετηθεί τα ίδια παλιά μηχανήματα που λειτουργούσαν τότε, καθώς και εκπληκτικά ομοιώματα των μεταλλωρύχων. Εκείνο όμως που κάνει ακόμα πιο επιβλητική την παρουσίαση, είναι η αναπαράσταση με οπτικοαουστικά συστήματα των εργασιών με ήχο και φως. Ακούγονται εκρήξεις, παραγγέλματα και εντολές, καθώς και ήχος από τα μηχανήματα που δούλευαν για εργάτες. Λες και ήταν μόλις χθες, όταν ακούγονταν τα γέλια και τα πειράματα μαζί με την αγωνία, τον κόπο και τον μόχθο για το μεροκάματο και την ποιότητα του μεταλλεύματος.
Η περιήγηση στη στοά διαρκεί περίπου μία ώρα και η ξενάγηση συνεχίζεται στα παλιά γραφεία των μεταλλείων, που έχουν κατάλληλα διαμορφωθεί για να φιλοξενήσουν εκθέματα με ιστορικό, γεωλογικό αλλά και τοπογεωγραφικό περιεχόμενο. Εκεί, ο επισκέπτης θα γνωρίσει τι είναι ο βωξίτης, πως σχηματίστηκε, πως ερευνάται και όπως εξορύσσεται. Επίσης θα ενημερωθεί για τις χρήσεις και τις εφαρμογές του, για τις προσπάθειες της προστασίας του περιβάλλοντος και ασφάλειας των εργαζομένων. Και θα τελειώσει με μία βόλτα στην υπαίθρια έκθεση μηχανημάτων, που αποτελείται από μηχανήματα κυρίως υπόγειας εκμετάλλευσης, τα οποία παροπλίστηκαν και τώρα εκτίθεται στο χώρο.
Για τα μέλη της Λέσχης Φουσκωτών Σκαφών " ΙΑΣΩΝ " η επίσκεψη στο ΒΑΓΟΝΕΤΤΟ, δεν ήταν απλά η προσέγγιση σε ένα αξιοθέατο. Με τις οικογένειες και τα παιδιά τους ήρθαν σε επαφή με ένα τόπο εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας, ένα κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Γιατί το VAGONETTO, δεν είναι απλά ένα παλιό μεταλλείο, αλλά ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής και της ιστορίας μας.
