Κείμενο – φωτογραφίες Δημήτρης Καραγεωργίου
Ανατολικά της Νάξου, βρίσκεται ένα μικρό νησιωτικό σύμπλεγμα. Οι ακατοίκητες Μάκαρες και η Δονούσα. Οι τουριστικοί οδηγοί, την αναφέρουν στις Μικρές Ανατολικές Κυκλάδες. Διοικητικά υπάγεται στη Σύρο κι όχι στη γειτονική Νάξο. Όσο για τα δρομολόγια της ακτοπλοΐας, στην άγονη γραμμή. Σαν να λέμε, θέλει αρετή και τόλμη το ταξίδι μέχρι εκεί, με τα πλοία της γραμμής.
Τον χειμώνα, άντε και να εκτελούνται δύο δρομολόγια απευθείας από τον Πειραιά και από τον Ιούνιο ως το Σεπτέμβριο θα γίνουν τρία αισίως … Σύνδεση επίσης υπάρχει, Δευτέρα Τετάρτη και Παρασκευή με τη γειτονική Νάξο, την Αμοργό και τις γύρω Μικρές Κυκλάδες. Αυτά τα δρομολόγια εκτελούνται από τον διάδοχο του θρυλικού " Σκοπελίτη ", το Skopelitis Express. Και από όσα διαβάζετε, στην πράξη, δεν γίνονται ούτε τα μισά. Βλάβες, καιρός, υποσχέσεις … Ας είναι καλά τα φουσκωτά όμως. Τα μεγαλύτερα νησιά των Κυκλάδων, στη γειτονιά τριγύρω, έχουν πολλούς λόγους για να προσελκύσουν επισκέπτες. Νυχτερινή ζωή, πολυκοσμία, ξενοδοχειακές ανέσεις, πυκνή ακτοπλοϊκή σύνδεση κι όλα τα σχετικά σαν αυτά. Στη Δονούσα, δεν έχει τίποτε από αυτά. Έχει όμως όλα τα γνήσια κυκλαδίτικα χαρακτηριστικά. Καθαρά νερά, ήρεμο τοπίο, καταπληκτικές αμμουδιές, ησυχία, ανθρώπους καλούς και φρέσκο ψάρι.
Κάπου δύο και κάτι δεκαετίες πριν, το μικρό νησί δεν είχε ούτε ρεύμα. Το λιμάνι μόνο σε σχήμα θύμιζε κάτι από τη σημερινή του μορφή. Το καράβι δεν " έπιανε " αλλά έμενε αρόδου. Σκηνικά εποχής, με τις λάντζες να μεταφέρουν ανθρώπους και εμπορεύματα, έστω και αν η χώρα μας ήταν στην Ευρωπαϊκή κοινότητα. Άνθρωποι που πάσχιζαν να μείνουν πάνω σε αυτές, όταν ο καιρός δεν αστειευόταν. Και κάτι τέτοια, καιρικά, είναι συχνά στις Κυκλάδες.
Πρωτοείδα τη Δονούσα πριν από είκοσι και κάτι χρόνια. Από τότε δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα. Οι λάμπες πετρελαίου έγιναν στολίδια ,το λιμάνι έχει πια και μία γλίστρα που θα την ζήλευαν πολλοί στην Αττική. Τριγύρω στον οικισμό, υπάρχουν βέβαια αρκετά καινούργια σπίτια, σημάδι πως κάτι κινείται . Όμως δεν υπάρχουν πουθενά αυτοκίνητα, φασαρία, θόρυβος, σκουπίδια και όλα τα θλιβερά γνωρίσματα της πόλης. Στη χειρότερη περίπτωση μπορεί τα αυτιά να σας πάρουν τα πούλια και τα ζάρια στο τάβλι.
Ορμητήριο μας η " αναβαθμισμένη " γλίστρα στην Ανάβυσσο που ως γνωστό …εντάχθηκε στα έργα των Ολυμπιακών Αγώνων που δεν έγιναν.
Η Ολυμπιάδα έγινε, άκρως επιτυχημένη, όπως όλοι ομολόγησαν. Τι δεν έγινε; Ένα κεκλιμένο της προκοπής, για να μη σπάνε σκάφη και τρέιλερ, που στο κάτω κάτω της γραφής έχουμε πληρώσει φόρους γι αυτά. Όσο για τους " επαγγελματίες " της περιοχής, δεν ξέρει κανείς να απαντήσει, πόσοι από αυτούς θα είχαν δηλωθεί επιχειρηματίες, αν δεν υπήρχε έστω και αυτή η θλιβερή κατάσταση.
Στο νερό όμως. Από τον κάβο Καταφυγή, έξω από την Ανάβυσσο, ο κάβος Τάμελος στο νοτιά της Κέας, απέχει 18,5 μίλια με πορεία 115ο. Από εκεί, ο Κέφαλος στο βοριά της Κύθνου, 7,5 μίλια και 102ο. Ο Σταυρός της Νάξου 55 μίλια στις 104ο, ενδιάμεσα ο κάβος Βελοστάσι στο νοτιά της Σύρου 22 και λίγο νοτιότερα η Πάρος στα 42 μίλια. Από τον κάβο Σταυρό, μένουν ακόμη 14 μίλια μέχρι τη Δονούσα, στις 113ο. Πάλι πίσω στην αρχή, όπου ο κάβος Αγκάλιστρος στο νοτιά της Μακρονήσου από τον Τάμελο, απέχει 11,5 μίλια στις 129ο. Όπως έχουν οι αποστάσεις, από το Σούνιο τα μίλια είναι 90 γεμάτα. Από τον Πειραιά, η Δονούσα απέχει 120 μίλια. Ένα για κάθε της κάτοικο.
Η Δονούσα, είναι ένα από τα ελάχιστα μέρη που κατοικείται από την αρχαιότητα και διατηρεί το όνομα του αναλλοίωτο. Σύμφωνα με τη μυθολογία, εκεί έκρυψε ο Διόνυσος την Αριαδνη για να μη τη βρει ο Θησέας Από τις ανασκαφες του 1968, ηλθαν στο φως ερείπια οικισμού που χρονολογείται από τον 8ο – 9ο αι. π.Χ. πάνω σε ερείπια παλαιότερου. Μικρό και άγονο νησί, χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους σαν τόπος εξορίας και αργότερα σαν ορμητήριο των πειρατών.
Του καράβι, πιάνει στη Δονούσα, που οι ντόπιοι ονομάζουν και Σταυρό, από την εκκλησία του Τίμιου Σταυρού που χτίστηκε εκεί το 1902, σε αντικατάσταση μιας παλαιότερης, που ήταν χτισμένη σε άλλη θέση και παρασύρθηκε από ένα ορμητικό χείμαρρο. Μαζί με την εκκλησία είχε παρασυρθεί και η εικόνα, που όμως που βρέθηκε αργότερα στην Αμοργό και μεταφέρθηκε πάλι στο νησί.
Ο οικισμός της Δονούσας, είναι απλωμένος αμφιθεατρικά γύρω από τον όρμο. Τα σπίτια είναι κάτασπρα, ντυμένα με γεράνια και βουκαμβίλιες. Λευκό που " σκοτώνει " παντού. 120 άνθρωποι ζουν όλοι κι όλοι στο νησί και γνωρίζονται καλά μεταξύ τους. Η βόλτα στο χωριό είναι σύντομη, το μέρος βλέπετε δεν είναι μεγάλο.
Εκτός από τη Δονούσα, στο νησί υπάρχουν ακόμη τρεις οικισμοί. Ο γύρος του, με τα πόδια, είναι εύκολη υπόθεση. Παίρνουμε το μονοπάτι από τη νότια μεριά του Σταυρού. Στου δρόμου θα δούμε τις εκκλησίες της Παναγίας και του Αϊ Γιάννη. Λίγο πιο κάτω, η καταπληκτική αμμουδιά του Κέντρου με δύο αρμυρίκια στη μέση. Κάπου εκεί, κάτι που μοιάζει με μονοπάτι φτάνει στην Χαραυγή τη Μεσαριά. Είναι τόσο κακοτράχαλος ο δρόμος που θέλει προσοχή και ίσιο παπούτσι. Συνεχίζοντας ανατολικά, θα δούμε τα ερείπια του αρχαίου οικισμού και λίγο πιο κάτω τον παραθαλάσσιο οικισμό της Μυρσίνης, με την ωραιότερη κατά την άποψη μου παραλία του νησιού. Εδώ, τελειώνει η βόλτα στο νότιο κομμάτι της Δονούσας. Ο τελευταίος οικισμός, η Καλοταρίτισσα, βρίσκεται στο βορινό κομμάτι.
Η διαδρομή ως εκεί, είναι στο μεγαλύτερο μέρος της ασφαλτόδρομος. Το μικρό νησάκι Σκυλονήσι, βρίσκεται σχεδόν στη μέση του μικρού κόλπου, έχει αμμουδιά και απαγκιάζει εντελώς από τον βοριά. Εδώ, μένουν συνήθως τέσσερις πέντε κάτοικοι, πάντα ανοιχτόκαρδοι και καταδεκτικοί. Κάποτε, επιστρέφοντας με το φουσκωτό από το Καστελόριζο, δέσαμε για λίγο στον φιλόξενο όρμο, για να πάρουμε μία ανάσα από το ταξίδι. Μας φίλεψαν ομελέτα με αθερίνα. Ακούγεται περίεργο το μενού γευστικά. Πρέπει όμως να δοκιμάσετε. Ο λόγος γι αυτό, είναι γιατί χάρισα λίγο κηρόσπαγκο, σε κάποιον που χρειαζόταν για να μπαλώσει την τέντα στη βάρκα του.
Ολόκληρο το νησί, έχει μόλις εφτά ταβέρνες και καφενεία. Είναι προφανές ότι έχετε κάθε λόγο να τις προτιμήσετε όλες. Στη Δονούσα βέβαια, δεν θα καθίσετε για να φάτε πίτσες. Τα μαγειρευτά γίνονται από ντόπια προϊόντα. Θα δοκιμάσετε οπωσδήποτε η αξιαλομυζήθρα, ένα τυρί που παρασκευάζεται από γιαούρτι, " πατατάτο ", κρέας κοκκινιστό με πατάτες, " καβουρμά ", κομματάκια χοιρινού τηγανισμένα σε λίπος, " γιαπράκια " οι γνωστοί και μη εξαιρετέοι λαχανοντολμάδες. Τα ψάρια είναι πάντα φρέσκια, καθώς μπορεί να πίνετε τον καφέ σας και εκεί να δείτε να τα παίρνουν από το καΐκι για την κουζίνα. Κι αν οπωσδήποτε θέλετε κάτι για αρχή, πάνω στο λιμάνι, όπως άλλωστε και τα περισσότερα, που βρίσκεται το καφενείο - μπακάλικο - ουζερί και ταβέρνα " Tο Kύμα " του Νικήτα. Του " τσίφτη " του νησιού. Ακόμα υπάρχουν και δύο μπαράκια για after hours.
Η ακτοπλοϊκή σύνδεση που εξυπηρετούσε τη Δονούσα, ποτέ δεν ήταν έστω και υποφερτή. Ίσως αυτός να είναι και ένας λόγος για τη γοητεία της. Ότι δεν μπορείς να φτάσεις εύκολα, γίνεται πόθος και καημός αργότερα. Γιατί φεύγοντας, η Δονούσα θα έχει μία θέση στην καρδιά και την ψυχή σας. Με τα καθαρά κρυστάλλινα νερά της, το ήρεμο νησιώτικο τοπίο, τους καλόκαρδους ανθρώπους, τις καταπληκτικές αμμουδιές και την ησυχία της.
Αξιοθέατα, η Δονούσα έχει. Για όσους περπατούν, βλέπουν και αισθάνονται. Το μικρό εκκλησάκι στην Καλοταρίτισσα, πάντα καθαρό και περιποιημένο. Την φωκιότρυπα, για να γνωρίσετε και το σπιτικό του γείτονα. Έξω από τον οικισμό της Μερσίνης, βρίσκεται πηγή με τρεχούμενο νερό κι ένα γέρο πλάτανο να χαρίζει τη σκιά του. Εκεί θα ξεδιψάσετε και θα απολαύσετε τη θέα στο πέλαγος. Το ξωκλήσι του Αϊ Γιάννη, για μοναδικό ηλιοβασίλεμα. Κι ακόμα, στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού κοντά στη μύτη Άσπρος Κάβος, τη σπηλιά του Τοίχου.
Προορισμός - παιδική χαρά η Δονούσα. Με τη μοναδική αμμουδιά, μέσα στον οικισμό Τα παιδιά παίζουν ελεύθερα, μαζί τους και οι μεγάλοι. Το άγχος ταξίδεψε για αλλού. Χταποδάκι λιαστό, ψάρι φρέσκο, μαγειρευτά, ουζάκια, τάβλι, πρέφα. Έννοιες και οι υποχρεώσεις, μπορεί να περιμένουν. Καύσιμα και πάγος, δεν υπάρχουν. Μόνο στη γειτονική Νάξο. Από τα υπόλοιπα όμως …
Χρήσιμα τηλέφωνα 22850
Κοινότητα 51600
Αγροτικό ιατρείο 51506
