Κείμενο - φωτογραφίες: Δημήτρης Καραγεωργίου
Ήταν το 1844, όταν για πρώτη φορά εφαρμόστηκε ο κώδικας Morse στις θαλάσσιες επικοινωνίες. Δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά μία ευφυής μετατροπή του αλφαβήτου σε ηχητικά σήματα, με την αντιστοίχηση συνδυασμών δύο μόλις σινιάλων, της τελείας και της παύλας. Μία εφαρμογή, που αποδείχτηκε σωτήρια για χιλιάδες ανθρώπους.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Κείμενο – φωτογραφίες Δημήτρης Καραγεωργίου
Ήταν το 1844, όταν για πρώτη φορά εφαρμόστηκε ο κώδικας Morse στις θαλάσσιες επικοινωνίες. Δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά μία ευφυής μετατροπή του αλφαβήτου σε ηχητικά σήματα, με την αντιστοίχηση συνδυασμών δύο μόλις σινιάλων, της τελείας και της παύλας. Μία εφαρμογή, που αποδείχτηκε σωτήρια για χιλιάδες ανθρώπους. Η συχνότητα εκπομπής ήταν 500 khz, με ποιότητα σήματος που μειωνόταν όσο μεγάλωνε η απόσταση και με συνέπεια το γνωστό " φύσημα ". Οι άνθρωποι που εξυπηρετούσαν τις επικοινωνίες, οι γνωστοί " μαρκόνηδες ", είναι πια παρελθόν, αφού ο International Marine Organization, θέσπισε πρόγραμμα έρευνας νέων, πιο ευέλικτων, πιο αποτελεσματικών και ασφαλέστερων τρόπων επικοινωνίας. Το GMDSS, που αποτελεί το πιο προηγμένο σύστημα επικοινωνιών για τη ναυτιλία, το οποίο με την υποστήριξη του δορυφορικού οργανισμού Inmarsat, συνδυάζει αρμονικά δορυφορική και επίγεια τεχνολογία.
Το GMDSS, οφείλει την ύπαρξη του σε μία ομάδα ερευνητών, διαπιστευμένων από τον οργανισμό ICOMSAR – Internatinal Convention on Maritime Search and Rescue, στους οποίους ανατέθηκε η μελέτη ενός προηγμένου συστήματος θαλάσσιας επικοινωνίας με παγκόσμια κάλυψη, που χρησιμοποιεί και την υπάρχουσα τεχνολογία, δορυφορική και επίγεια, χωρίς να αχρηστεύει τις ραδιοσυσκευές πλοίων που ως τότε αποτελούσαν το μοναδικό κανάλι επικοινωνίας. Με το νέο σύστημα οι παράκτιοι σταθμοί εντόπιζαν τους " στόχους " που ζητούσαν βοήθεια, καλώντας ταυτόχρονα τα παραπλέοντα σκάφη μέσω του συντονιστικού των διαδικασιών κέντρου.
Η πραγματική του εφαρμογή, ξεκίνησε το 1988, όταν τροποποιήθηκε ο SOLAS – Safety of Life at Sea, που τέθηκε σε ισχύ το 1992, οπότε τα πλοία υποχρεώθηκαν να τοποθετήσουν στο θάλαμο επικοινωνιών τους, συσκευές με δυνατότητες εξυπηρέτησης του νέου συστήματος. Την πράξη εφαρμογής του, έχουν υπογράψει όλες οι χώρες που τηρούν νηολόγιο με σκάφη πάνω από 300 τόνους η επιβατηγά που πλέουν σε διεθνή ύδατα. Εξυπακούεται πως για την εξυπηρέτηση του συστήματος, υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές στις συσκευές των πλοίων, που ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή πλόων.
Γι αυτό, ο πλανήτης μας χωρίστηκε σε τέσσερις περιοχές, ως εξής.
Περιοχή 1. Είναι η περιοχή κάλυψης σημάτων VHF με εκπομπή παράκτιου σταθμού προς πλοίο. Η ακτίνα κάλυψης πρακτικά είναι 20 – 30 μίλια αναλόγως των συνθηκών.
Περιοχή 2. Είναι η περιοχή λήψης σημάτων MF με εκπομπή από παράκτιο σταθμό προς πλοίο και η ακτίνα κάλυψης συνήθως δεν υπερβαίνει τα 140 – 150 μίλια. Περιοχή 3. Είναι ευρύτερη των δύο προηγουμένων, αλλά μέσα στην περιοχή κάλυψης των γεωστατικών δορυφόρων του συστήματος, που καλύπτουν από τον 76ο βόρεια και νότια.
Περιοχή 4. Είναι η ευρύτερη όλων και καλύπτει περιοχές και εκτός κάλυψης των δορυφόρων και προεκτείνεται καλύπτοντας και τους δύο πόλους.
Αυτό το καταπληκτικό σύστημα όμως δεν θα ήταν δυνατό να λειτουργήσει χωρίς το δίκτυο των δορυφόρων INMARSAT – Internatinal MARitime SATelite organization, ενός οργανισμού που ιδρύθηκε το 1979, με σκοπό την ανάπτυξη δορυφορικών συστημάτων επικοινωνίας. Έτσι δημιουργήθηκε το αρτιότερο και μεγαλύτερο - παγκόσμιο - δορυφορικό δίκτυο επικοινωνιών, με δυνατότητα αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ πλοίων η πλοίων και παράκτιων σταθμών, που εκτός από τη ναυτιλία καλύπτει και σημαντικό μέρος των εναέριων επικοινωνιών. Οι δορυφόροι είναι εννέα συνολικά και κινούνται σε απόσταση 35.768 χιλιομέτρων πάνω από τον Ισημερινό, με γωνιακή ταχύτητα ίση με αυτή της γης, ώστε τη θέση τους να παραμένει πρακτικά σταθερή σε σχέση με αυτή, γι αυτό και αποκαλούνται γεωστατικοί. Οι τέσσερις από τους εννέα αποτελούν τη σειρά ΙΙΙ, την πιο εξελιγμένη τεχνολογικά, με κάλυψη σε όλο τον πλανήτη, σε τέτοιες θέσεις ώστε να καλύπτουν κυρίως τις θαλάσσιες περιοχές. Έτσι, η κάλυψη του Ατλαντικού ωκεανού γίνεται με δύο δορυφόρους, ενώ ο Ειρηνικός και ο Ινδικός καλύπτονται με ένα.
Οι υπόλοιποι χρησιμοποιούνται ως εφεδρικοί η εναλλακτικοί, σε περιπτώσεις φόρτου σημάτων. Το φάσμα εκπομπής τους ανήκει στις μπάντες κυμάτων C και L. Καθένας διαθέτει επτά επιμέρους περιοχές κάλυψης - ίχνη, όπως και ένα μεγάλο ίχνος που καλύπτει το ένα ημισφαίριο της γης με αυτόνομα ηλεκτρονικά συστήματα λήψης, επεξεργασίας και εκπομπής σήματος. Η προηγούμενη σειρά, η ΙΙ, περιλαμβάνει τέσσερις δορυφόρους σε προσεκτικά επιλεγμένη θέση, ώστε να αποτελούν ένα τριαξονικό σύστημα. Υποστηρίζονται από δύο αναμεταδότες, ένα για κάθε μπάντα κυμάτων, με δυνατότητα μετατροπής τους. Τα σήματα που λαμβάνονται προωθούνται στη γη σε κατάλληλα εξοπλισμένους σταθμούς λήψης, οι οποίοι με ευρύ σύστημα κατανεμητών - αναμεταδοτών, διανέμουν τα σήματα μέσω του επίγειου τηλεφωνικού δικτύου. Υπάρχουν σαράντα τέτοιοι σταθμοί και λειτουργούν σε τριάντα μία χώρες.
Τις ογκώδεις και βαριές συσκευές, έχουν αντικαταστήσει στις μέρες μας μικρές και εύχρηστες συσκευές ναυτικού τύπου, κατασκευασμένες όμως με αυστηρές προδιαγραφές και εναρμονισμένες στις απαιτήσεις επικοινωνίας όπως προβλέπεται. Ας περιοριστούμε σε ότι αφορά τα μικρομεσαία σκάφη αναψυχής που χρησιμοποιούν όλοι σχεδόν από εμάς. Είναι προφανές πως η κατηγορία 1 είναι εκείνη στην οποία εμπίπτουν όλοι όσοι κινούνται με τέτοια σκάφη. Το μέσο επικοινωνίας, είναι μία συσκευή VHF/DSC, μικρού όγκου, με τροφοδοσία από το ηλεκτρικού κύκλωμα του σκάφους και εύκολη τοποθέτηση στην κονσόλα διακυβέρνησης. Για τη λειτουργία της, εκπομπής και λήψης, χρειάζεται εξωτερική κεραία, η οποία τοποθετείται στο ψηλότερο σημείο του σκάφους. Είναι εξαιρετικά απλή στη χρήση, με λίγα και εύχρηστα πλήκτρα. Διαθέτει δύο μεγέθη ισχύος εκπομπής στα 25 Wκαι 1W που χαρακτηρίζονται με τις ενδείξεις HI και LOW. Η εμβέλεια είναι 30ως 45 μίλια και αντίστοιχα ως περίπου 5 μίλια. Η σύνδεση της με το GPS - που γίνεται εύκολα, επιτρέπει με το πάτημα του διακεκριμένου κόκκινου πλήκτρου για περίπου πέντε δευτερόλεπτα συνεχώς, την εκπομπή αυτόματα του κωδικοποιημένου διακριτικού του σκάφους και της θέσης του στο θάλαμο επιχειρήσεων του ΥΕΝ. Έτσι με τη λήψη του σήματος, τα συνεργεία διάσωσης που κινητοποιούνται, γνωρίζουν την ταυτότητα, τον τύπο και την ακριβή θέση του σκάφους που κινδυνεύει και ως εκ τούτου μπορούν να παρέμβουν άμεσα.
Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί φορητή τέτοια συσκευή VHF/FM, η οποία είναι και αυτόνομη ηλεκτρικά. Έχουν ισχύ εξόδου 5W και εμβέλεια περίπου 10 -15 μίλια. Μειονέκτημα είναι, η συγκεκριμένη διάρκεια φορτίου των μπαταριών, ενώ μπορούμε να αυξήσουμε την εμβέλεια, αν συνδέσουμε τη συσκευή με την μεγάλη κεραία του σκάφους.
Για την κάλυψη περίπτωσης ναυαγίων, εντοπισμού ναυαγών, αλλά και σκαφών υπάρχουν οι συσκευές EPIRB, που καλύπτουν τις περιπτώσεις εκείνες όπου είναι αδύνατη η εκπομπή σήματος από το πλήρωμα. Πρόκειται για μικρές φορητές συσκευές χωρίς πληκτρολόγιο, που δεν χρειάζονται ειδικό χειρισμό παρά μόνο την ενεργοποίηση τους από ένα διακόπτη, αν πρόκειται για χειροκίνητες τέτοιες, ενώ οι αυτόματες ενεργοποιούνται με την επαφή τους στο νερό. Εκπέμπουν ένα κωδικοποιημένο σήμα SOS, μαζί με τον διεθνή κωδικό MMSI προς τους δορυφόρους του συστήματος. Εκεί, με τη λήψη, προσδιορίζεται η θέση και εκπέμπεται η πληροφορία στο θάλαμο επιχειρήσεων του ΥΕΝ, όπου ταυτοποιειται θέση και το σκάφος για να κινητοποιηθούν τα σωστικά μέσα. Για τη διευκόλυνση του εντοπισμού, ειδικά τη νύχτα, οι συσκευές αυτές είναι εφοδιασμένες με ειδικές λυχνίες αναλαμπών.
Είναι προφανές, πως ακόμη και το ακριβότερο σύστημα δεν θα αποδώσει τα αναμενόμενα κι αν δεν υπάρχουν και οι κατάλληλες συνθήκες λειτουργίας. Τέτοιες είναι, η άριστη κατάσταση του ηλεκτρικού κυκλώματος του σκάφους και των μπαταριών, η εγκατάσταση συσκευής - κεραίας σύμφωνα με τις προβλεπόμενες προδιαγραφές του κατασκευαστή τους, η σύνδεση με το GPS, η περιοδική συντήρηση και έλεγχος της κατάστασης των μπαταριών στις αυτόνομες συσκευές και πριν απ όλα αυτά, η αγορά αναγνωρισμένων και πιστοποιημένων προϊόντων και όχι τυχαίων εταιρειών.
