Κείμενο - φωτογραφίες : Δημήτρης Καραγεωργίου

Η Κερκίνη, στη σημερινή της μορφή, είναι μια τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε το 1932 με την κατασκευή του φράγματος στο Στρυμόνα. Στην περιοχή όμως προϋπήρχε υγρότοπος και έτσι η λίμνη συνεχίζει να φιλοξενεί σημαντικό πλήθος και αριθμό ειδών ενώ παραμένει σημαντικός μεταναστευτικός σταθμών πολλών σπάνιων πουλιών. Είναι μάλιστα μια από τις ελάχιστες περιοχές της Ελλάδας όπου εκτρέφονται ακόμη νεροβούβαλοι.

Πρόκειται για έναν από τους 10 υγρότοπους διεθνούς σημασίας της χώρας μας (υγρότοπος Ραμσάρ) ενώ έχει ενταχθεί και στο Δίκτυο Φύση 2000, καθώς φιλοξενεί είδη και οικοτόπους Κοινοτικής Σημασίας, βάσει της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Η λίμνη Κερκίνη βρίσκεται στο ΒΔ άκρο της λεκάνης των Σερρών. Στα νότια έρχεται σε επαφή με τον ορεινό όγκο του Δύσωρου ή Κρουσίων, ενώ στα βόρια υψώνεται το κατάφυτο με οξιές και έλατα τείχος του Μπέλες, το όρος Κερκίνη. Στα δυτικά βρίσκεται το Μαυροβούνι.
Στο ΒΑ τμήμα της λίμνης, στις εκβολές του Στρυμόνα, υπάρχει το παραποτάμιο δάσος, που αποτελεί τον κυριότερο τόπο τροφής και φωλιάσματος πολλών σπάνιων πουλιών, καθώς και τόπο αναπαραγωγής και ανάπτυξης των ψαριών. Έως πριν από λίγα χρόνια συναντούσαμε πολλά είδη δένδρων όπως ιτιές, άμορφα, φράξους, αρμυρίκια, κ.α., που έδιναν ιδιαίτερο χρώμα στο τοπίο. Εξαιτίας της συνεχούς κατάκλυσης, σήμερα έχουν απομείνει κυρίως ιτιές. Η έκταση του δάσους μειώθηκε από 7.000 στρέμματα το 1980 σχεδόν στο μισό και αν εξακολουθήσει να πλημμυρίζει με τον ίδιο ρυθμό κινδυνεύει να εξαφανισθεί εντελώς.
Σπουδαία είναι η ιχθυοπανίδα της λίμνης. Στο ευρύτερο σύστημα Κερκίνης-Στρυμόνα έχουν καταγραφεί πάνω από 30 είδη ψαριών, τα περισσότερα από τα οποία είναι αυτόχθονα. Η λίμνη έχει αρκετά είδη ψαριών με εμπορικό ενδιαφέρον, όπως ο Κυπρίνος (Γριβάδι) και η Πεταλούδα και παρουσιάζει αξιόλογη αλιευτική παραγωγή. Μετά την κατασκευή του νέου φράγματος το 1982, εξαφανίστηκαν από τη λίμνη το Χέλι και ο Γουλιανός, ενώ μειώθηκε πολύ ο αριθμός των Κυπρίνων.
Στη λίμνη και στα γύρω βουνά έχουν καταγραφεί 300 και πλέον είδη πουλιών. Από αυτά δύο, ο Αργυροπελεκάνος και η Λαγγόνα, είναι παγκόσμια απειλούμενα με εξαφάνιση. Παρατηρούνται ακόμη, οι πιο σημαντικές αποικίες της Ν. Βαλκανικής χερσονήσου από Κορμοράνους, Χουλιαρομύτες, Χαλκόκοτες και διάφορα είδη ερωδιών, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκαν και νέα είδη για την περιοχή, όπως η Νανόχηνα, το Φοινικόπτερο, Κυνηγογέρακας, ο Νανόκυκνος κ.α. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν πολλά σπάνια αρπακτικά πουλιά, όπως ο Βασιλαετός, ο Χρυσαετός, ο Πετρίτης, ο Στικταετός κ.α. Μερικά είδη όμως, όπως ο Θαλασσαετός και ο Σταυραετός, ο Καλαμοτριλιστής και ο Καλαμόκιρκος δεν φωλιάζουν πια εδώ, εξαιτίας των αλλοιώσεων στους χώρους φωλιάσματός τους.
Ανάλογα με την παροχή του ποταμού και το άνοιγμα και κλείσιμο του φράγματος, παρατηρείται μεγάλη αυξομείωση της στάθμης του νερού που φτάνει τα 5,5 μέτρα. Αντίστοιχη είναι και η αυξομείωση της έκτασης της λίμνης που κυμαίνεται από 55.000 Έως 75.000 στρέμματα περίπου. Η στάθμη της λίμνης από τον Ιανουάριο υψώνεται και φθάνει στο μέγιστο ύψος της τον Μάιο, προκειμένου να αποταμιευθούν ικανές ποσότητες νερού για την άρδευση των χωραφιών κατά την καλοκαιρινή περίοδο.
Η Κερκίνη ξεχωρίζει για πολλούς λόγους. Είναι από τους πλουσιότερους υγροτόπους της Ελλάδας από ορνιθολογική άποψη, με περισσότερα από 300 είδη πουλιών. Εδώ βρίσκονται οι σημαντικότερες αποικίες της Νότιας Βαλκανικής στα είδη που αναφέρθηκαν. Είναι η πιο σημαντική περιοχή διαχείμασης και μετανάστευσης του Αργυροπελεκάνου σε όλη την Ευρώπη. Αυτός, είναι ο λόγος που το είδος αυτό είναι πιο φιλικό και προσαρμοσμένο στην παρουσία του ανθρώπου και μπορούμε να το δούμε από πιο κοντά. Έχει τη μεγαλύτερη σε έκταση υδάτινη περιοχή της Ελλάδας που καλύπτεται από νούφαρα. Γύρω από τη λίμνη ζει ο μεγαλύτερος αριθμός βουβαλιών της Ελλάδας (500 περίπου). Είναι μοναδική η συνύπαρξη ψαράδων και πελεκάνων και η χειμερινή εικόνα των ψαράδων που τα ταΐζουν.
Το χωριό Λιθότοπος είναι ημιορεινό, χτισμένο πάνω σε δύο λόφους, στους πρόποδες των Κρουσίων, δίπλα στον ποταμό Στρυμόνα και στην νότια άκρη της λίμνης, με φανταστική θέα, καθώς μπροστά του ξεδιπλώνετε μια εικόνα μαγική, όπου νερό και φύση σε μια τέλεια αρμονία συνθέτουν μοναδικές εικόνες στα μάτια του επισκέπτη. Για το χωριό, όλα ξεκίνησαν το 1922 όταν μετά τη Μικρασιατική καταστροφή 85.000 πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή, η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν Τουρκοκρατούμενη, για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή, μεταφέροντας ήθη, έθιμα, παράδοση και συνήθειες τους. Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν δύσκολα. Όμως παρά τις δύσκολες καταστάσεις της φτώχιας, της ελονοσίας, του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και του εμφυλίου οι κάτοικοι κατάφεραν να αναδείξουν τον τόπο σε μια βιώσιμη και οργανωμένη κοινωνία.
Γύρω από τη λίμνη, υπάρχουν δύο διαδρομές. Στο δυτικό της τμήμα είναι ασφάλτινη και οδηγεί στο χωριό Κερκίνη. Οι εικόνες είναι μοναδικές και σπάνιες. Στην ατάραχη επιφάνεια του νερού, καθρεφτίζεται το Μπέλες με τις χιονισμένες κορφές του, που αγγίζουν τα 2.031μέτρα. Στο βάθος, ένα μεγάλο κοπάδι πελεκάνοι, τσακώνονται για λίγα ψάρια. Πιο κει, φλαμίνγκος τα παρατηρούν αδιάφορα. Αγελάδες βόσκουν αμέριμνα δίπλα στις όχθες και λίγο πιο μέσα, μια ντουζίνα πάπιες οργώνουν με τον χαρακτηριστικό τους τρόπο το νερό. Παντού ησυχία. Κι όμως, έχει τόση ζωή εδώ γύρω.
Η ανατολική παραλίμνια διαδρομή, είναι κατά την άποψη μου ασύγκριτα ωραιότερη. Βατός χωματόδρομος και από Ι.Χ. προσφέρει απλόχερα μοναδικές εικόνες από τη λίμνη αλλά και το εγγύς περιβάλλον. Τα κανάλια, το … υπό εξαφάνιση δάσος, φάρμες νεροβούβαλων, αλλά και το ντεκόρ γνωστής ελληνικής ταινίας, από πλινθόκτιστα σπίτια, τα οποία τοποθετήθηκαν στη λίμνη, κοντά στις όχθες, αλλά δεν απομακρύνθηκαν ποτέ. Θα ξεκινήσετε τη διαδρομή αυτή, ανηφορίζοντας τη μικρή χωμάτινη ράμπα, που βρίσκεται δίπλα στον ασφαλτόδρομο, ακριβώς πάνω από το φράγμα.
Μπαίνοντας στην Κερκίνη, η πρώτη εικόνα που σου τραβά την προσοχή είναι οι φωλιές των πελαργών σε κάθε ψηλό σημείο του χωριού: στις κόκκινες κεραμοσκεπές, στα καμπαναριά, στον τρούλο της εκκλησίας, ακόμα και στους στύλους της ΔΕΗ. Έχει φροντίσει ο Δήμος γι αυτό. Το χωριό ζει από τη λίμνη και φροντίζει για να έχει… Ο οικισμός δεν είναι μεγάλος. Υπάρχουν όμως όλα τα καλά, για μείνει ο επισκέπτης ευχάριστα. Η πινακίδα "Προς λιμάνι", κρύβει μια απόσταση περίπου ένα χιλιόμετρο. Μια καλή και εύκολη βόλτα. Εκεί, σε ένα μικρό κόλπο, δένουν οι χαρακτηριστικές ρηχές βάρκες, οι “ μπλάβες “ που μπορούν να κινούνται ακόμη και σε δέκα πόντους νερό. Είναι το μοναδικό μέσο διακίνησης των επισκεπτών. Και όπως όλοι ομολογούν, η καλύτερη εποχή, είναι η άνοιξη, όταν τα νερά είναι ψηλά και μπορούν να κινούνται ανάμεσα στους μισοβυθισμένους κορμούς των δέντρων.
Πριν από μερικά χρόνια ο Γιάννης Ρέκλος δημιούργησε τον ξενώνα «Οικοπεριηγητής» και άρχισε να οργανώνει τις πρώτες οικολογικές εξερευνήσεις στη λίμνη. Αρχικά οι περιηγήσεις περιορίζονταν σε πρωινές βαρκάδες που συνδυάζονταν με περιβαλλοντική ενημέρωση. Ωστόσο, το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον των επισκεπτών ήταν αρκετός λόγος για να επεκταθούν οι δραστηριότητες. Σήμερα, εκτός από την κλασική βαρκάδα και την κωπηλασία με καγιάκ, γίνονται περιηγήσεις με άλογα, ποδηλασία σε επιλεγμένες διαδρομές και πεζοπορία στις όχθες - μόνο κατά την περίοδο που τα νερά της λίμνης είναι χαμηλά, δηλαδή από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη. Εκτός από τον «Οικοπεριηγητή», στην περιοχή δραστηριοποιείται και η εταιρεία «Ιχνηλάτης», η οποία ειδικεύεται στις διαδρομές με άλογα, αλλά οργανώνει και διαδρομές με τζιπ. Και όπως μου έλεγε ο κ. Ρέκλος, το να διασχίζεις τους βάλτους και να οδηγείς πάνω στην παγωμένη λίμνη, όταν φυσικά το επιτρέπουν οι συνθήκες, είναι μοναδικές εμπειρίες
Λίγα χιλιόμετρα μετά τη Βυρώνεια, δίπλα στο Ακριτοχώρι, βρίσκεται το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου. Ένα εντυπωσιακό μακεδονίτικο κτίσμα, με πανοραμική θέα στη λίμνη και την γύρω περιοχή. Σε πολύ μικρή απόσταση, λίγο πιο ψηλά από το μοναστήρι, θα βρείτε και μια μικρή λίμνη Θα φθάσετε εύκολα, από ασφαλτόδρομο μέσα από το χωριό.
- Αν θέλετε να επισκεφτείτε την λίμνη μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπου Κερκίνης (τηλ. 2327-0-28004-5).

ΓΕΥΣΕΙΣ

Δεν θα φύγετε, αν πρώτα δεν δοκιμάσετε τυροκομικά και γαλακτοκομικά βούβαλου. Και πάνω από’ όλα, καβουρμά, που βασίζεται σε μια παραδοσιακή συνταγή συντήρησης κρεάτων, μέσα σε κιούπια, που την έφεραν στην περιοχή της Κερκίνης οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη. Ο καβουρμάς είναι εκλεκτό κρέας που συσκευάζεται αφού βραστεί για 3 - 4 ώρες σε υψηλή θερμοκρασία και τσιγαριστεί με μπαχαρικά.
Στην Κερκίνη δοκιμάστε την ψαροταβέρνα Μπάρμπα Νικόλας (23270 41232) και το ψητοπωλείο Η Κερκίνη (23270 41515), όπου θα βρείτε εξαιρετικά ντόπια λουκάνικα και μακεδονίτικες σαλάτες με ψιλοκομμένο σπιτικό τουρσί. Στην 'Άνω Πορόια θα φάτε πολύ καλά στην Πεστροφο-ταβέρνα του Δημήτρη Θεοδωρακέλη (23270 51500), σε ξύλινα τραπέζια κάτω από θεόρατα πλατάνια.
Στο χωριό Μακρινίτσα θα βρείτε την ταβέρνα Εβόρα (23270 22283), με πανοραμική θέα στη λίμνη, ποντιακές γεύσεις, αλλά και κάποια απρόσμενα πιάτα, όπως... κροκόδειλος! Και για το τέλος, το καζάν ντιπί (= πάτος του καζανιού), το θεσπέσιο γλυκό που παίρνει εξαιρετική γεύση όταν παρασκευάζεται με βουβαλίσιο γάλα.

ΠΩΣ ΘΑ ΦΘΑΣΕΤΕ

Με αφετηρία την Αθήνα θα ακολουθήσετε τη διαδρομή Αθήνα – Θεσσαλονίκη, που γίνεται όλο και πιο εύκολη. Θα μπείτε στον πρώτο κόμβο στην Εγνατία και θα ακολουθήσετε τη σήμανση προς Σέρρες Σέρρες. Περίπου 35 χλμ. πριν, στη μέση της διαδρομής, υπάρχει σήμανση προς Κερκίνη – Λιθότοπο. Η συνολική απόσταση από την Αθήνα είναι 633 χλμ. Η απόσταση Θεσσαλονίκη - Κερκίνη είναι 126 χλμ.

ΔΙΑΜΟΝΗ

Όνομα: Hotel Oikoperiigitis
Κατηγορία: 3***
Αριθμός Δωματίων: 26
Διεύθυνση: Κερκίνη Σερρών
Τηλέφωνα: 23270 41450-41016
Όνομα: Hotel Arhontiko Kerkinis
Κατηγορία: 3***
Αριθμός Δωματίων: 6
Διεύθυνση: Κερκίνη Σερρών
Τηλέφωνα: 23270 41090
Όνομα: Hotel Zeidoron
Κατηγορία: 2**
Αριθμός Δωματίων: 4
Διεύθυνση: Μανδράκι, Κερκίνη Σερρών
Τηλέφωνα: 23230 71106
Όνομα: Hotel Erodios
Κατηγορία: 2**
Αριθμός Δωματίων: 24
Διεύθυνση: Λιθότοπος Σερρών
Τηλέφωνα: 23250 28070-80
Όνομα: Hotel Kerkinitis
Κατηγορία: 2**
Αριθμός Δωματίων: 10
Διεύθυνση: Λιθότοπος Σερρών
Τηλέφωνα: 23250 41035
Όνομα: Hotel Alexandros
Κατηγορία: 2**
Αριθμός Δωματίων: 5
Διεύθυνση: Κερκίνη Σερρών
Τηλέφωνα: 23270 41319