Κείμενο - φωτογραφίες : Δημήτρης Καραγεωργίου

100 μίλια χωρίζουν το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων, της Νάξου, από τον Πειραιά. Στα τετρακόσια τριάντα τετραγωνικά χιλιόμετρα της έκτασης του, κρύβει μία σπάνια ποικιλία φυσικών τοπίων.

. Ορεινοί όγκοι που φτάνουν έως και τα 1003 μέτρα στην κορυφή του Ζα, με απότομες χαράδρες ανάμεσα τους, εναλλάσσονται με εύφορες κοιλάδες, τρεχούμενα νερά και καλλιέργειες. Γιατί η Νάξος, σε οπωροφόρα, κηπευτικά, κτηνοτροφικά προϊόντα είναι σχεδόν αυτάρκης. Μάλιστα πολλά από αυτά φτάνουν και σε άλλες αγορές. Όσο για την ακτογραμμή της, που έχει μήκος εκατόν σαράντα οχτώ χιλιόμετρα, κρύβει πολλές ευχάριστες εκπλήξεις για τον επισκέπτη. Χρυσαφένιες αμμουδιές, πεντακάθαρα νερά, και ήσυχους τουριστικούς προορισμούς.
Η ιστορία της Νάξου χάνεται στα βάθη σαράντα πέντε αιώνων. Οι πρώτες πληροφορίες προέρχονται από την μυθολογία, όπου Θράκης έφτασαν στο νησί και μαζί τους έφεραν τη λατρεία του Θεού Διόνυσου που σύμφωνα πάντα με την παράδοση, βρήκε και εκεί την Αριάδνη που είχε εγκαταλείψει το Θησέας και την έκανε γυναίκα του. Σ’ αυτόν λοιπόν, οφείλονται οι μεγάλες αμπελοκαλλιέργειες και η σχετική παραγωγή και γιορτάζονται κάθε χρόνο τα " Διονύσια ".
Στα αρχαία χρόνια, η Νάξος ήταν σπουδαίο εμπορικό, πολιτιστικό και καλλιτεχνικό κέντρο που επηρεάστηκε από πολλούς πολιτισμούς. Μετά τους πρώτους κατοίκους από τη Θράκη, στο νησί έφτασαν άποικοι από την Κρήτη και τις Μυκήνες. Στα σπουδαία ιστορικά γεγονότα των Περσικών πολέμων, η Νάξος ήταν το πρώτο νησί που συνδέθηκε είτε με την αθηναϊκή συμμαχία. Ακολούθησαν οι Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι Ρωμαίοι και το Βυζάντιο. Τόσο ο πλούτος όσο και η γεωγραφική της θέση, την " ανέδειξαν " σε πρώτο στόχο των πειρατών. Τα δεινά από τις αλλεπάλληλες επιδρομές, ανάγκασαν τους κατοίκους να μετακινηθούν από τις παραθαλάσσιες περιοχές στην ενδοχώρα. Του χίλια διακόσια επτά ο Ενετός ο Δούκας Μάρκος Σανούδος, κατέλαβε τη Ναξο και η περίοδος της παρουσίας του εκεί συνοδεύτηκε από την ανέγερση των περισσοτέρων από τα ενετικά κτίρια που βλέπουμε σήμερα. Λίγο μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, η Νάξος γνώρισε την κατοχή από τους Οθωμανούς μέχρι το χίλια οχτακόσια τριάντα όπου ενώθηκε με του νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Μόλις το πλοίο της γραμμής περάσει από το βόρειο άκρο της Πάρου, της γειτόνισσας που ορίζει ένα από τα πιο δύσκολα περάσματα για τους ναυτικούς στο Αιγαίο, την Παροναξια όπως το αποκαλούν, Του ο επισκέπτης αντικρίζει τη χώρα της Νάξου και βέβαια την πασίγνωστη Πορτάρα. Τον έκτο αιώνα προ Χριστού ξεκίνησε η κατασκευή ενός αρχαϊκού ναού αφιερωμένου στο Θεό Απόλλωνα, όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Έμεινε μόνο η πύλη του ναού, στη θέση του που βλέπουμε σήμερα, πάνω στο μικρό νησάκι Παλάτια.
Ο σημερινός οικισμός, είναι χτισμένος στην θέση όπου βρισκόταν και η αρχαία πόλη. Αναμφίβολα, η καρδιά της πόλης χτυπά στην παλιά χώρα, όπου δεσπόζει η καστροπολιτεία με τα καλντερίμια γύρω από το ενετικό κάστρο. Ακόμη και σήμερα, σε πολλά σπίτια διατηρούνται τα βενετσιάνικα οικόσημα στις εισόδους τους, συνδυασμένα με την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Στο βόρειο τμήμα της πόλης, θα βρούμε τον αρχαιολογικό χώρο της Γκρόττας. Εκεί διατηρούνται τα λείψανα από τους μυκηναϊκούς χρόνους. Από τα ευρήματα των ανασκαφών, προσδιορίζεται δίκη για αγορά της αρχαίας πόλης. Ένα τμήμα του αρχαίου οικισμού οριστικά σήμερα μέσα στη θάλασσα.
Για το χτίσιμο του κάστρου που δεσπόζει πάνω από τον οικισμό, χρησιμοποιήθηκε αρκετό οικοδομικό υλικό από τα ερείπια της αρχαίας πόλης. Σαν κτίσμα, αποτελεί μοναδικό δείγμα μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής. Το Κάστρο είχε τρεις πύλες από τις οποίες σήμερα σώζονται οι δύο. Η " Τρανή " και του " Παραπόρτι ". Επίσης δώδεκα μεγάλους πύργους, από τους οποίους σώζεται μόνον ο ένας. Από την πυργοειδή σκοπιά, διακρίνεται μόνο η βάση της. Συνδυάστε την επίσκεψη σας εκεί, τις απογευματινές ώρες, λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα. Θα απολαύσετε τα χρώματα στον ορίζοντα με τον ίδιο να βυθίζεται πίσω από τους ορεινούς όγκους της Πάρου.
Αξίζει μία νωχελική περιπλάνηση στον οικισμό, ιδίως στην παλιά χώρα, με τα γραφικά καλντερίμια τα στενά περάσματα, τα σπίτια με τα βενετσιάνικα οικόσημα, ανάμεσα στα οποία θα βρείτε το ανάκτορο του Μάρκου Σανούδου, το κτίριο της σχολής των Ουρσουλινων με την ξεχωριστή αρχιτεκτονική, τη Μητρόπολη των καθολικών που χρονολογείται από το δέκατο τρίτο αιώνα, την κατοικία του καθολικού επισκόπου, ενώ στο ενετικό αρχοντικό Δελαροκα - Μπαροτσι, λειτουργεί εκθεσιακός χώρος και διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Όπως και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων, έτσι και στη Νάξο υπάρχουν πολλές εκκλησίες για ορθόδοξους και καθολικούς. Πιο παλιά είναι η Παναγία οι Βλαχερνιώτισσα με εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στο κτίριο της παλιάς Εμπορικής Σχολής των Ιησουιτών, στεγάζεται το αρχαιολογικό Μουσείο, με αξιόλογα εκθέματα από την μακραίωνη ιστορία του νησιού.
Λίγο έξω από τη χώρα σε απόσταση περίπου τριών χιλιομέτρων βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, χτισμένο τον 17ο έβδομο αιώνα. Επίσης έξω από τη χώρα, που βρίσκεται υπό βρύση του Αγά, το μοναδικό τουρκικό μνημείο του νησιού.
Σε απόσταση αναπνοής από τη χώρα βρίσκεται σε μιαν από τις πιο γνωστές και ωραιότερες παραλίες του νησιού, του Αγίου Γεωργίου. Κυριολεκτικά σε απόσταση αναπνοής από τη χώρα, είναι μία υπέροχη αμμουδιά με πεντακάθαρα ρηχά νερά και και υποδομή για θαλάσσια σπορ. Ακολουθεί η παραλία του Αγίου Προκοπίου και αμέσως μετά αυτοί της Αγίας Άννας. Χαρακτηριστικό της, ένα μικρό δάσος από κέδρους πάνω στην αμμουδιά. Μία εικόνα σίγουρα διαφορετική.

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ

-Τη βόλτα στο μικρό νησάκι τα Παλάτια, για την θρυλική Πορτάρα.
-Μία επίσκεψη στον βιγλάτορα της περιοχής, το ενετικό Κάστρο.
-Περιπλάνηση χωρίς βιασύνες στα καλντερίμια της παλιάς χώρας.
-Το ηλιοβασίλεμα από το Κάστρο, καθώς ο ήλιος θα χάνεται πίσω από την γειτονική Πάρο.
-Μπάνιο στις κοντινές παραλίες του νησιού, όπως του Αγίου Γεωργίου, Αγίου Προκοπίου και Αγίας Άννας.
-Στην περιοχή της Γκροττας, θα βρείτε την ομώνυμη παραλία με τα πολύχρωμα βότσαλα.
 

ΓΕΥΣΕΙΣ

Από τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα, ξεχωρίζουν το λικέρ κίτρου που είναι μοναδικό σε γεύση, η γραβιέρα Νάξου από την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών, το " αρσενικό " τυρί, ανθότυρο και ξινομυζήθρα. Στην περιοχή του κάστρου αναζητήστε τις ταβέρνες " Όνειρο " και " Το κάστρο ". Στην περιοχή της παλιάς χώρας τις ταβέρνες "Αποστόλης", " Βασίλης " και το μεζεδοπωλείο " Μεταξύ μας ". Στο λιμάνι την ταβέρνα " Κώστας ", το μεζεδοπωλείο " Μεζέ - Μεζέ " , τα εστιατόρια " Απόλαυση " και " Καλή καρδιά ", όπως και την ψαροταβέρνα του " Ο Νίκος ".