Κείμενο – φωτογραφίες Δημήτρης Καραγεωργίου
Στη διεθνή ορολογία, ένα πλοίο που δεν μπορεί να συνεχίσει το ταξίδι του εξ αιτίας κάποιας βλάβης, αποκαλείται ανίκανο. Και η ρυμούλκηση, είναι η πιο συνηθισμένη κατάληξη, μιας αβαρίας που μπορεί να τύχει στη θάλασσα.
Κι ενώ στην περίπτωση των εμπορικών πλοίων την εργασία αυτή θα μπορεί να την αναλάβει ένα άλλο εμπορικό πλοίο η ρυμουλκό, για τα μικρότερα τουριστικά σκάφη, οι δυνατότητες και προοπτικές επίλυσης μιας τέτοιας δύσκολης και πολλές φορές επικίνδυνης κατάστασης είναι πιο εύκολες. Στη διεθνή ορολογία, ένα πλοίο που δεν μπορεί να συνεχίσει το ταξίδι του εξ αιτίας κάποιας βλάβης, αποκαλείται ανίκανο. Και η ρυμούλκηση, είναι η πιο συνηθισμένη κατάληξη, μιας αβαρίας που μπορεί να τύχει στη θάλασσα. Κι ενώ στην περίπτωση των εμπορικών πλοίων την εργασία αυτή θα μπορεί να την αναλάβει ένα άλλο εμπορικό πλοίο η ρυμουλκό, για τα μικρότερα τουριστικά σκάφη, οι δυνατότητες και προοπτικές επίλυσης μιας τέτοιας δύσκολης και πολλές φορές επικίνδυνης κατάστασης είναι πιο εύκολες.Οι λόγοι για τους οποίους μπορεί ένα σκάφος να καταστεί η ανίκανο για πλεύση, είναι πολλοί και δεν είναι της παρούσης για να τους περιγράψουμε. Δοθείσης ευκαιρίας όμως τονίζουμε για μία ακόμη φορά, ότι σε κάθε περίπτωση είτε πρόκειται για πλεύση πολλών ωρών και μιλιων η για κάποια σύντομη βόλτα, η προετοιμασία θα πρέπει να είναι ίδια. Από την καλή προετοιμασία, εξαρτάται άμεσα η ασφάλεια των επιβατών αλλά και του σκάφους.
Ας δούμε όμως πως πρέπει να αντιδράσουμε στην περίπτωση που έχουμε ανάγκη ρυμούλκησης και υπάρχει δυνατότητα τέτοια από κάποιο άλλο σκάφος. Ανάλογα με το μέγεθος, το βάρος και το εκτόπισμα του ρυμουλκουμένου, την εργασία αυτή μπορεί να κάνει ένα πλοίο με τα μισά τέτοια μεγέθη. Ευθύνη του κυβερνήτη που θα κάνει τη ρυμούλκηση, είναι η καλή κατάσταση του κινητήρα του και η επαρκής ποσότητα καυσίμων. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, πως η κατανάλωση σε τέτοιες καταστάσεις όπου τα σκάφη κινούνται έστω και με μικρές ταχύτητες, είναι περίπου η διπλάσια της κανονικής. Σαν παράδειγμα, αναφέρω το περιστατικό ρυμούλκησης σε φουσκωτό φίλου – κινητήρας Verado 275 με 4φτερη 17” για ένα Evripus 6.00 – όπου για ταχύτητα πλεύσης 18 -19 κόμβων, η κατανάλωση ήταν 80 – 85 λίτρα.
Πριν προχωρήσουμε για να δούμε τις επί μέρους παραμέτρους της παροχής βοήθειας με τη ρυμούλκηση, πρέπει να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, κανένα πλοίο δεν υποχρεώνεται να παρέχει βοήθεια σε ανίκανο πλοίο, εκτός αν αυτό βρίσκεται σε κίνδυνο. Στην περίπτωση αυτή, η παρεχόμενη βοήθεια δεν περιλαμβάνει οπωσδήποτε ρυμούλκηση, εκτός κι αν η ασφάλεια των επιβαινόντων εξαρτάται από αυτήν. Στη χώρα μας όμως αυτά μοιάζουν ψιλά γράμματα. Το ηθικό δίκιο είναι πολύ ισχυρότερο του εμπορικού. Είναι ατελείωτες οι περιπτώσεις εκείνες στις οποίες η βοήθεια ήρθε κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες για όλους.
Πέρα όμως από τη φιλική διάθεση που συνήθως έχουν μεταξύ τους οι κυβερνήτες μικρών τουριστικών σκαφών, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε και τη συμφωνία που θα πρέπει να διέπει μία τέτοια πράξη. Σε κάθε περίπτωση η ρυμούλκηση προϋποθέτει διάθεση χρόνου και χρημάτων από τη μεριά του ρυμουλκούμενου ιδιοκτήτη.
Όταν οι συνθήκες θαλάσσης είναι πολύ καλές, τόσο η παροχή βοήθειας γίνεται πιο εύκολη όσο και η συνεννόηση μεταξύ των πληρωμάτων. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις στις οποίες η βοήθεια δίδεται από επαγγελματικά σκάφη, ψαράδικα, όπου η απαίτηση για αποζημίωση προβάλλει περισσότερο πιθανή. Αφού συμφωνηθεί το τίμημα της ρυμούλκησης και το λιμάνι που θα καταπλεύσουν τα δύο σκάφη, η συμφωνία αυτή πρέπει να επισημοποιηθεί μέσω ασυρμάτου με την πλησιέστερη λιμενική αρχή. Αν κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό να γίνει εξαρχής, κατά τη διάρκεια της ρυμούλκησης μπορεί επανειλημμένα να επιχειρήσουν τα δύο σκάφη να επικοινωνήσουν με το πλησιέστερο Λιμεναρχείο. Αφού ακουστούν στην ίδια συχνότητα θα βεβαιώσουν ο καθένας για λογαριασμό του αυτά που έχουν συμφωνηθεί. Δεν είναι απαραίτητο σκάφη αυτής της κατηγορίας, μικρά τουριστικά πλοία αναψυχής, να έχουν έντυπο συμφωνίας μαζί τους. Αν οι συνθήκες το επιτρέπουν, η επικοινωνία με τη λιμενική αρχή μπορεί να γίνει και μέσω κινητού τηλεφώνου.
Αν αποφασιστεί και συμφωνηθεί η ρυμούλκηση, θα πρέπει να συμφωνηθεί και ο τρόπος. Τα μέσα και ο τρόπος γι αυτό, εξαρτώνται κυρίως από την απόσταση, τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν και τα μεγέθη των σκαφών. Ανεξάρτητα από τη θέση που μπορεί να βρεθεί κανείς, συνιστάται να υπάρχει ένα σχοινί ρυμούλκησης, Ο τύπος του οποίου θα πρέπει να αναζητηθεί ανάλογα με τον τύπο και τις δυνατότητες του σκάφους που έχουμε. Τα συνθετικά σχοινιά από νάιλον, έχουν μεγάλη ελαστικότητα και αντοχή. Είναι ελαφρά χειρίζονται εύκολα και δεν φθείρεται εύκολα. Σημαντικό μειονέκτημα τους, είναι ότι μας προειδοποιούν πολύ αργά πριν κοπούν.
Μία πολύ βασική παράμετρος κατά τη διαδικασία της ρυμούλκησης είναι η έλξη που ασκείται. Εξαρτάται από το μέγεθος των σκαφών, την ταχύτητα της ρυμούλκησης, τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν και την απόσταση που χωρίζει τα δύο σκάφη. Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, μπορεί να αυξηθεί απότομα η τάση στο ρυμουλκιο, το σχοινί που δένει τα δύο σκάφη κάτι που θα πρέπει να αποφεύγεται. Αυτό μπορεί να γίνει, αν κρεμάσουμε ένα κομμάτι αλυσίδας είτε απευθείας πάνω στο σχοινί, η αν κόψουμε το σχοινί στη μέση και το ενώσουμε με ένα κομμάτι αλυσίδας. Για την έλξη, αρκεί να θυμόμαστε ότι η ισχύς ρυμούλκησης αντιστοιχεί περίπου σε ένα τόνο για κάθε εκατό ίππους ισχύος του κινητήρα.
Πολύ σημαντικό στοιχείο για την επιτυχημένη τη ρυμούλκηση, είναι το μήκος του ρυμουλκίου, του σχοινιού δηλαδή που θα χρησιμοποιήσουμε για να τραβήξουμε το σκάφος που χρειάζεται βοήθεια. Πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ όψιν, η ταχύτητα ρυμούλκησης που επιθυμούμε, το βάρος του σκάφους, οι συνθήκες της θάλασσας, καθώς και η επάρκεια καυσίμων. Όσο μεγαλύτερο είναι το μήκος του ρυμουλκίου τόσο ευκολότερα απορροφούνται οι τάσεις από τα απότομα τινάγματα. Όταν το ρυμουλκούμενο σκάφους είναι μεγαλύτερο από το ρυμουλκό κι έχει μεγάλο εκτόπισμα, τότε το μήκος του ρυμουλκιου πρέπει να είναι αντίστοιχα μεγάλο. Μία τέτοια κατάσταση, είναι ίσως η μοναδική κατά την οποία το ζητούμενο είναι, το σχοινί να μην είναι βυθιζόμενο. Επειδή όμως δεν μπορούμε να τα έχουμε πάντοτε όλα, όταν πλησιάζουμε στο λιμάνι, τότε θα σταματήσουμε για να μειώσουμε το μήκος του σχοινιού, προσέχοντας να μην εμπλακεί σε αβαθή, και βέβαια στην προπέλα.
Αν επιχειρήσουμε να δώσουμε βοήθεια σε ακυβέρνητο σκάφος με συνθήκες οι οποίες δεν είναι καλές, οι χειρισμοί πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Θα αφήσουμε πρώτα το ακυβέρνητο πλοίο να πάρει τη θέση του στον καιρό. Κατόπιν θα πλησιάσουμε από πρυμνα και σε μικρή γωνία από την προσήνεμη μεριά του. Αυτό γίνεται για να ελέγχουμε τον καιρό. Θα περάσουμε δίπλα του στην ελάχιστη απόσταση ασφαλείας, και θα πετάξουμε το σχοινί της ρυμούλκησης. Θα προχωρήσουμε σε μικρή απόσταση μπροστά από το ρυμουλκούμενο, περιμένοντας το πλήρωμα να δέσει το σχοινί στο κατάλληλο σημείο. Τέτοιο όχι μόνο για τα φουσκωτά η τα μικρά πλαστικά σκάφη, είναι ο κρίκος πρόσδεσης στο τρέιλερ. Είναι πολύ επικίνδυνο να δέσουμε το σχοινί σε οποιοδήποτε άλλο σημείο, είτε υπάρχουν αλλά σταθερά σημεία είτε όχι. Στο ρυμουλκό, το σχοινί θα πρέπει να δένεται αντίστοιχα στους κρίκους που προβλέπονται για σκι, είτε σε αυτές που προβλέπονται ακριβώς για τέτοιες περιπτώσεις. Εναλλακτικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι βάσεις του roll bar χαμηλά. Τότε θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα τρίγωνο, όπως είναι η διάταξη του σχοινιού για το σκι. Αυτό πρέπει να γίνει οπωσδήποτε, όχι μόνο για να μη γίνεται η έλξη υπό γωνίαν, αλλά και να μην ενοχλείται ο κινητήρας από τα σημεία που μπορεί να τρίβονται πάνω του.
Πριν ξεκινήσει η ρυμούλκηση, θα πρέπει ο κυβερνήτης του ρυμουλκού να ενημερώσει ότι ξεκινά η διαδικασία, παίρνοντας όλες τις προφυλάξεις. Ενημέρωση θα πρέπει να γίνει και στη λιμενική αρχή, εφ όσον εν τω μεταξύ υπάρχει επαφή. Στην αρχή του ρυμουλκού θα πρέπει να κινείται πρόσω αργά με πολύ λίγες στροφές, μέχρι να τεντώσει το σκοινί της ρυμούλκησης. Το πλήρωμα και τα φορτία, θα πρέπει να έχουν εν τω μεταξύ να έχουν τακτοποιηθεί με τέτοιο τρόπο - εφόσον κάτι τέτοιο είναι δυνατόν - ώστε το ρυμουλκουμένο να είναι όσο το δυνατόν ελαφρύτερο. Επίσης, κάποιος από το πλήρωμα του ρυμουλκού, θα πρέπει να έχει συνεχώς στραμμένη την προσοχή του στο ρυμουλκουμενο, και να ενημερώνει τον κυβερνήτη.
Η ταχύτητα της ρυμούλκησης είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Εάν πρόκειται για σκάφη πλανάρισματος, όπως τα φουσκωτά, μία τέτοια θέση με τα σκάφη πλαναρισμένα είναι το απόλυτο ζητούμενο. Κάτι τέτοιο όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται αυτοσκοπός, γιατί μπορεί να καταστεί επικίνδυνο. Επίσης πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ όψιν η κατάσταση της θάλασσας και οι δυσκολίες που προκύπτουν κατά τη ρυμούλκηση από τον κομματισμό. Η επιλογή του λιμένος κατάπλου θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων κριτηρίων και την κατάσταση της θάλασσας. Σημαντικό κριτήριο επίσης είναι και οι δυνατότητες για την αποκατάσταση της βλάβης που πιθανά υπάρχουν, ο ασφαλής ελλιμενισμός του ακυβέρνητου σκάφους, άλλα και οι δυνατότητες επικοινωνίας τόσο με δρομολόγια πλοίων, μεταφορά τρέιλερ κ.λπ.
Ευθύνη του κυβερνήτη του ρυμουλκού σκάφους, είναι να έχει από πριν εξασφαλίσει την άμεση απελευθέρωση του ρυμουλκίου, κάτι που μπορεί να χρειαστεί να γίνει ακόμη και πριν από τον κατάπλου στο λιμάνι. Κατά τον κατάπλου, η ταχύτητα πρέπει να μειωθεί έγκαιρα, και αντίστοιχα να μειωθεί το μήκος από το σχοινί πρόσδεσης. Ο πλέον εύκολος και ασφαλής τρόπος για την τακτοποίηση του ρυμουλκούμενου, είναι να πλαγιοδέτηση πρώτα το ρυμουλκό και κατόπιν με κατάλληλους χειρισμούς να ταχτοποιηθεί στη θέση του το ρυμουλκούμενο.
Οι διαδικασίες αυτές δεν είναι σε κανένα ευχάριστες. Πρέπει όμως να γίνονται με τον πιο ασφαλή τρόπο, οι κινήσεις και οι χειρισμοί να είναι ήρεμοι και αποφασιστικοί, ώστε να αποφευχθούν κι άλλες αβαρίες. Όσο για τους εμπλεκομένους, τα πληρώματα, έχουν προκύψει και πολύ δυνατές οι φιλίες. Και για όσους τα μποφώρ μοιάζουν με στραγάλια, στο ανοιχτό πέλαγος μόνο ο Θεός τους βλέπει. Και στις δύσκολες συνθήκες, η βοήθεια δύσκολα προσφέρεται …
