ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟ ΣΤΗ ΛΗΜΝΟ
Του Νίκου Λυμπερόπουλου
φωτο: www.photo-reporter.gr
Η Λήμνος έχει έκταση 477 τ. χλμ. και περίπου 16.000 μόνιμους κατοίκους. Το νησί ανήκει διοικητικά στο νομό Λέσβου και βρίσκεται βορειοδυτικά της Μυτιλήνης. Διαθέτει αεροδρόμιο κι έχει τακτική ακτοπλοϊκή σύνδεση με το λιμάνι του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Μυτιλήνης και της Χίου.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Λήμνος, λόγω της παλαιάς ηφαιστειακής δραστηριότητας, θεωρήθηκε ως το νησί του Ηφαίστου, του θεού της Φωτιάς. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Δίας σε μια διαμάχη του με την Ήρα πέταξε το γιό του Ήφαιστο από τον Όλυμπο στη γη της Λήμνου. Ο Ήφαιστος εγκατέστησε εκεί το εργαστήριό του και δίδαξε την τέχνη της μεταλλουργίας στους κατοίκους του νησιού.
Ένας άλλος σημαντικός μύθος του νησιού αναφέρεται στον Θόαντα τον πρώτο βασιλιά του νησιού. Ο Θόας, γιος του θεού Διόνυσου και της Αριάδνης, παντρεύτηκε τη Μύρινα από την Ιωλκό και απόκτησαν μια κόρη την Υψιπύλη. Στα χρόνια του, οι γυναίκες του νησιού παραμέλησαν τη λατρεία της Αφροδίτης και η θεά τις τιμώρησε με μια ανυπόφορη σωματική δυσοσμία. Οι σύζυγοί τους έφεραν παλλακίδες από την Θράκη κι οι γυναίκες τους για εκδίκηση θανάτωσαν όλον τον ανδρικό πληθυσμό γκρεμίζοντάς τους από το ακρωτήρι Πέτασος. Όταν ο θυμός της Αφροδίτης καταλάγιασε, καταφθάνουν στο γυναικοκρατούμενο νησί οι Αργοναύτες με τον Ιάσονα.
Εδώ στην Ανεμόεσσα Λήμνο η Βασίλισσα Υψιπύλη φιλοξένησε τους Αργοναύτες, και για να τους τιμήσει αθλοθέτησε πλούσια βραβεία, κάνοντας αγώνες προς τιμήν τους και οι πρώτοι Ημίθεοι Πενταθλητές ήταν ο Τελαμώνας, ο Λυγκέας, ο Ζήτης, ο Κάλαϊς και ο Πηλέας. Το πένταθλο από το 708 π.Χ. στη 18η Ολυμπιάδα, έγινε Ολυμπιακό Άθλημα.
Η μοναδική θέση του νησιού στο ΒορειοΑνατολικό Αιγαίο απέναντι από τον Ελλήσποντο καθόρισε την ιστορική του πορεία. Η Λήμνος εποικήθηκε κατά καιρούς από τους Σιντίες, τους Κάρες, τους Κρήτες, τους Μινύες και τους Πελασγούς. Η αρχαιολογική σκαπάνη προσδιορίζει πως το νησί είχε κατοικηθεί από την μέση νεολιθική εποχή.
Ο σπουδαιότερος προϊστορικός οικισμός της, η Πολιόχνη, ιδρύθηκε την 4η χιλιετία π.Χ. και εξελίχθηκε σε οχυρωμένη πολιτεία – την αρχαιότερη ίσως της Ευρώπης – με αστική δομή και σημαντικό πολιτισμό, με το πρώτο δημοκρατικό βουλευτήριο, όπου στις 17 Σεπτεμβρίου του 1994, συγκεντρώθηκαν κατόπιν προσκλήσεως του Υπουργείου Πολιτισμού, οι θεματοφύλακες του Αιγαίου, 70 προσωπικότητες από πολλές χώρες του κόσμου, άνθρωποι της επιστήμης, της πολιτικής, του θεάτρου, της φιλοσοφίας, της τέχνης και της διανόησης, όπου συναποφάσισαν και συνυπέγραψαν ατενίζοντας το απέραντο γαλάζιο τη Διακήρυξη της Πολιόχνης, και ανακήρυξαν το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου ως Πολιτιστικό Πάρκο της Ευρώπης.
Η Λήμνος, όπως κι η γειτονική Σαμοθράκη, είναι συνδεδεμένη με την μυστηριακή λατρεία των Καβείρων, παιδιών του Ηφαίστου. Υπολείμματα του ιερού των Καβείρων έχουν βρεθεί στα βορειοανατολικά του νησιού. Λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα, έχουν ανακαλυφθεί η Ηφαιστεία, πόλη αφιερωμένη στον Ήφαιστο που άκμασε τον 5ο αιώνα π.Χ., την εποχή περίπου που το νησί περιέρχεται στους Αθηναίους. Την ίδια περίοδο μια άλλη σημαντική πόλη, η αρχαία Μύρινα, κυριαρχούσε στο δυτικό τμήμα του νησιού.
Η Μυρίνα είναι η πρωτεύουσα και το λιμάνι του νησιού. Είναι κτισμένη στην ίδια θέση με την ομώνυμη αρχαία πόλη. Η περιοχή αυτή κατοικείται αδιάκοπα από τα προϊστορικά χρόνια.
Η πόλη εκτείνεται ανάμεσα σε δυο όρμους, το λιμάνι και το Ρωμαίικο Γιαλό στο κέντρο των οποίων βρίσκεται μια μικρή βραχώδης χερσόνησος, που στην κορυφή της δεσπόζει το επιβλητικό Κάστρο.
Οι κοντινότερες στην πόλη παραλίες είναι η Μυρίνα, ο Ρωμαίικος Γιαλός, τα Ρηχά Νερά και ο Γιαλός Λιμανιού, τις οποίες μπορούμε να τις προσεγγίσουμε και με τα πόδια. Επίσης, οδικώς μπορούμε να φθάσουμε τις παραλίες Αυλώνας και Πλατύ.
Η παραλία Θάνους είναι η δημοφιλέστερη της περιοχής. Ξεχωρίζει για τα κρυστάλλινα νερά της, την υπέροχη αμμουδιά της και τη δυνατότητα για θαλάσσια σπορ και παιχνίδια. Σε απόσταση 4 χλμ. από την Μυρίνα, στην περιοχή Θέρμα θα συναντήσουμε τις ομώνυμες ιαματικές πηγές, τις οποίες επισκέπτονται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες του νησιού.
ΠΛΑΤΥ. Μικρός παραθαλάσσιος οικισμός κτισμένος γύρω από τον ομώνυμο όρμο. Ξεχωρίζει για την υπέροχη αμμουδιά του και τα καταγάλανα νερά του. Η παραλία του είναι μια από τις δημοφιλέστερες και πολυσύχναστες του νησιού, ενώ απέχει 2 χλμ. από τη Μυρίνα.
Ο Μούδρος είναι το δεύτερο λιμάνι της Λήμνου, γνωστό ως ένα από τα ασφαλέστερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου. Βρίσκεται σε απόσταση 27 χλμ. ανατολικά από τη Μύρινα, ενώ υπήρξε παλιά πρωτεύουσα του νησιού.
Εδώ θα επισκεφτούμε την εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ενώ θα κολυμπήσουμε στην παραλία του Αγίου Παύλου και στο Φαναράκι που βρίσκεται σε απόσταση 4 χλμ. από τον Μούδρο.
Ο Κάσπακας είναι ένα μικρό παραδοσιακό χωριό κτισμένο στους πρόποδες ενός λόφου. Βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ. βόρεια της Μρύινας, αθέατο από τη θάλασσα γεγονός που το καθιστούσε ασφαλές καταφύγιο για τους κατοίκους την εποχή των πειρατικών επιδρομών.
Ο Κοντιάς είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νησιού. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Λήμνου σε απόσταση 11 χλμ. από την πρωτεύουσα. Ο οικισμός είναι κτισμένος σε μια ονειρεμένη τοποθεσία ανάμεσα σε τρεις πευκόφυτους λόφους. Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα παλιά αρχοντικά του, ενώ σώζονται και κάποια κτίσματα της μεσαιωνικής περιόδου. Τα πλακόστρωτα δρομάκια του οικισμού και οι παλιές γειτονιές με τα καλοδιατηρημένα σπίτια συνθέτουν εικόνες περασμένων εποχών.
Επεισκεπτόμαστε την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που είναι η παλαιότερη του χωριού και του Αγίου Ιωάννη με τις αξιόλογες βυζαντινές εικόνες.
Στη νότια είσοδο του χωριού συναντάμε τους εντυπωσιακούς πέτρινους ανεμόμυλους, κολυμπάμε στην παραλία του Εβγάτη που απέχει ένα μόλις χιλιόμετρο από τον οικισμό και πίνουμε ντόπιο ούζο.
Πλάκα.
Στο βόρειο άκρο της Λήμνου βρίσκεται το παραδοσιακό χωριό Πλάκα που απέχει 45 χλμ. από τη Μυρίνα.. Η περιοχή φημίζεται για το εκλεκτό μέλι που παράγει και τα τυροκομικά προϊόντα.
Οι κοντινότερες παραλίες είναι του Αγίου Στεφάνου και του Μανδρίου, ενώ η θαλάσσια αυτή περιοχή θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ψαρότοπους του νησιού.
Κοντά στην παραλία του Αγίου Χαραλάμπους λειτουργούν ιαματικά λουτρά που ενδείκνυται για τη θεραπεία ρευματικών παθήσεων. Μπορούμε επίσης να κάνουμε και λασποθεραπεία με την επονομαζόμενη «λήμνια γη», ένα είδος πηλού που λέγετε ότι χρησιμοποίησε και ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής. Στη θάλασσα κάτω από το Καβείριο, όπου βρίσκεται η περίφημη Σπηλιά του Φιλοκτήτη, σύμφωνα με τη μυθολογία είχε μεταφερθεί εκεί από τους συντρόφους του ο Ομηρικός ήρωας, έπειτα από δάγκωμα φιδιού, ελπίζοντας πως η ΄΄Λήμνια γη΄΄ θα τον γιατρέψει.
ΡΕΠΑΝΙΔΙ.
Παραδοσιακό χωριό που βρίσκεται σε απόσταση 25 χλμ. βορειοανατολικά της πρωτεύουσας.. Εντύπωση προκαλούν οι αποθήκες σιτηρών που βρίσκονται στην είσοδο του χωριού και είναι λαξεμένες σε βράχια. Ξεχωρίζει το βυζαντινό κάστρο, στο οποίο σύμφωνα με την τοπική παράδοση πολέμησε η ηρωίδα Μαρούλα τους Τούρκους τον 15ο αιώνα. Επίσης, αξίζει να επισκεφθούμε την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, στο περίβολο της οποίας βρίσκεται και το άγαλμα της Μαρούλας, καθώς και τον ναό του Αγίου Γεωργίου, όσο για κλύμπι υπάρχει η παραλία του Κότσινα που απέχει 2,5 χλμ. από το χωριό.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΗΜΝΟΥ
Το τριόροφο νεοκλασικό κτίριο του Μουσείου Λήμνου είναι κτίσμα των αρχών του 20ου αιώνα και περιλαμβάνει τις εξής συλλογές:
- Ευρήματα ιταλικών ανασκαφών στην Πολιόχνη (προϊστορικά)
- Ευρήματα ιταλικών ανασκαφών στο Καβείριο (αρχαϊκά - ρωμαϊκά)
- Ευρήματα ιταλικών ανασκαφών στην Ηφαιστία (γεωμετρικά - ελληνιστικά)
- Ευρήματα συστηματικής ανασκαφής στο Κουκονήσι (προϊστορικά)
Ευρήματα σωστικών ανασκαφών της Κ' Εφορείας Προϊστορικων και Κλασικών Αρχαιοτήτων στη Λήμνο
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΡΤΙΑΝΟΥ
Στο χωριό Πορτιανού, που υπάγεται στο Δήμο Νέας Κούταλης, λειτουργεί το μοναδικό στο νησί Λαογραφικό Μουσείο, που ιδρύθηκε τη 18/08/1995 από το Σύλλογο Πορτιανατών Λήμνου Αθηνών - Πειραιώς και Περιχώρων. Το Μουσείο στεγάζεται σ' ένα παραδοσιακό κτίσμα, το οποίο χαρακτηρίσθηκε ως μνημείο και το οποίο αποτελεί ιδιαίτερα δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής του συγκεκριμένου Οικισμού. Αποτελείται από οκτώ αίθουσες και ένα υπαίθριο σκεπαστό κτίσμα.
ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ
Τα σημαντικότερα Μνημεία του Αρχαιολογικού Χώρου είναι:
Το Ιερό της Αρτέμιδος, με οικοδομικές φάσεις που χρονολογούνται από την Αρχαϊκή ως την Ελληνιστική περίοδο. Βρίσκεται σε απόσταση 2 χλμ. από τη Μύρινα και είναι γνωστός ως "εκτός πόλεως ιερό".
Καβείρια
Κάβειροι λέγονταν τα παιδιά που είχε αποκτήσει ο Ήφαιστος με την Καβειρό και θεωρούνταν προστάτες των σιδηρουργών. Το ιερό των Καβείρων βρίσκεται έξω από τα τείχη της αρχαίας Ηφαιστίας και είναι κτισμένο κοντά στο ακρωτήριο της Χλόης. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές, που πραγματοποιήθηκαν από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή, έφεραν στο φως το ιερό των Καβείρων, που γνώρισε μακρά περίοδο ζωής από τον 8ο π.Χ. αιώνα έως την ύστερη αρχαιότητα. Στο νότιο πλάτωμα, αποκαλύφθηκε πρόσφατα τελεστήριο των αρχαϊκών χρόνων. Τα ερείπια αντιπροσωπεύουν την τελευταία περίοδο ύπαρξης του ιερού και μαρτυρούν τη μακρά επιβίωση της λατρείας των Καβείρων στη Λήμνο.
Αυτό είναι το αρχαιότερο ιερό των Καβείρων, προγενέστερο και σημαντικότερο ακόμη και από εκείνο της Σαμοθράκης.
Πολυόχνη Ένας από τους σπουδαιότερους οικισμούς του Αιγαιακού χώρου κατά την 3η χιλιετία π.Χ. Η Πολιόχνη της Λήμνου ανήκει στον ίδιο πολιτισμό που ανήκει η Τροία της ίδιας εποχής. Ο κατεξοχήν νησιωτικός αυτός πολιτισμός της 3ης χιλιετίας π.Χ. αναπτύχθηκε στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου και το ανατολικότερο σημείο του είναι η Τροία στα Μικρασιατικά παράλια. Η Πολιόχνη καταστράφηκε γύρω στο 1600 π.Χ. πιθανόν από σεισμό. Ο προϊστορικός οικισμός της Πολιόχνης αποκαλύφθηκε το καλοκαίρι του 1930, μετά από τις αρχαιολογικές έρευνες στο χώρο που έγιναν από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών.
Ηφαιστία
Η Ηφαιστία ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Λήμνου κατά την αρχαιότητα. Το όνομά της το πήρε από τον Ήφαιστο, το θεό της φωτιάς. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση στην περιοχή αυτή είχε το εργαστήριό του ο Ήφαιστος, κι εκεί δίδαξε στους Λημνίους την τέχνη της σιδηρουργίας.
Η Ηφαιστία ήταν κτισμένη στη βόρεια πλευρά του κόλπου Πουρνιά και σε απόσταση 35 χλμ. από τη Μυρίνα.
Στον αρχαιολογικό χώρο θα δούμε τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης, της νεκρόπολης, που χρονολογείται από τα μέσα του 8ου έως του 5ου π.Χ. και ενός σημαντικού ιερού το οποίο πιθανολογείται ότι ήταν αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά. Η ίδρυσή του τοποθετείται στις αρχές του 8ου π.Χ. αιώνα ενώ φαίνεται ότι καταστράφηκε βίαια γύρω στα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα.
Περπατώντας στον αρχαιολογικό χώρο συναντάμε τα λείψανα διαφόρων οικοδομημάτων της αρχαίας πόλης καθώς και τα ερείπια του θεάτρου που χρονολογείται στις αρχές της ελληνιστικής περιόδου.
ΛΙΜΝΗ ΑΛΥΚΗ – ΧΟΡΤΑΡΟΛΙΜΝΗ Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκο επίπεδο.
Η Αλυκή είναι μία παράκτια αλμυρή λιμνοθάλασσα, ενώ η Χορταρολίμνη είναι ένα παράκτιο, εποχικό, υφάλμυρο έλος.
Οι λίμνες Αλυκή και Χορταρολίμνη βρίσκονται στην ανατολική πλευρά Του νησιού, κατά μήκος της παράκτιας ζώνης και σε κοντινή μεταξύ τους απόσταση.
Η επιφάνεια των δύο λιμνών είναι 600 και 230 ha, αντίστοιχα. Ανάμεσά τους υπάρχει μία μικρότερη λίμνη (η Ασπρολίμνη, με έκταση περίπου 42 ha).
Η πρόσβαση στην περιοχή των λιμνών γίνεται από χωματόδρομο, μέσω της πλησιέστερης ασφαλτόστρωτης επαρχιακής οδού που συνδέει τις κοινότητες Ρουσσοπουλίου, Ρωμανού, Καλλιόπης και Κοντοπουλίου με το οικιστικό κέντρο της κοινότητας Μούδρου.
Η πρόσβαση στον υγρότοπο είναι δύσκολη κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων. Η Αλυκή καλύπτεται κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους με θαλασσινό νερό, σε αντίθεση με τη Χορταρολίμνη η οποία στερείται νερού κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους.
Οι δύο υγρότοποι της Αλυκής και Χορταρολίμνης βρίσκονται σε εξαιρετική, σχεδόν ιδανική κατάσταση φυσικότητας.
Ειδικά η Αλυκή είναι ίσως η μόνη φυσική αλμυρή λίμνη σε τέτοια έκταση σε όλη την Ελλάδα που δεν έχει επηρεαστεί από τον άνθρωπο.
Από τα μέχρι στιγμής περιορισμένα δεδομένα προκύπτει ότι η Αλυκή και η Χορταρολίμνη συντηρούν αρκετά μεγάλο αριθμό από σπάνια και απειλούμενα είδη που προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις ή από την ελληνική νομοθεσία.
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Κατά το πρώτο μισό του Αυγούστου διοργανώνονται στη Μύρινα μια σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων, υπό τον τίτλο Ανεμόεσσα. Στις 6 Αυγούστου, ημέρα της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού, στη Νέα Κούταλη, ενώ στις 23 Αυγούστου γιορτάζονται τα Εννιάμερα της Θεοτόκου στο Σκανδάλι και την Παναγία.
Η κλωστή που ζώνει το Βάρος
Το 1916 ένας λοιμός έπληξε το χωριό Βάρος και αποδεκάτισε τον πληθυσμό. Μια γυναίκα του χωριού είδε στον ύπνο της τον Άγιο Χαράλαμπο, ο οποίος τη συμβούλευσε να μαζευτούν όλες οι γυναίκες του χωριού, για να γνέσουν σε μία ημέρα μία τρίκλωνη κλωστή και να ζώσουν με αυτήν το χωριό. 'Ετσι και έγινε και το χωριό σώθηκε από την επιδημία. Από τότε κάθε χρόνο, τη Σαρακοστή, οι γυναίκες του χωριού Βάρος γνέθουν την τριπλή μονοήμερη κλωστή και φτιάχνουν δεκατρία κουβάρια. Κατόπιν, με επικεφαλής τον ιερέα ξεκινούν σε πομπή από την εκκλησία και φτάνουν στο παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους, όπου γίνεται δέηση και στη συνέχεια αρχίζει το ζώσιμο του χωριού.
Τι θα φάμε και τι θα πιούμε Χαρακτηριστική Λημνιά συνταγή είναι τα Φλομάρια (είδος χυλοπιτών), ξακουστά είναι τα κρασιά νησιού, όπως και το ντόπιο παξιμάδι, που συνδιάζονται θαυμάσια με τα Λημνιά τυριά Καλαθάκι και Μελίχλωρο. Φεύγοντας θα πάρουμε μαζί μας κεντήματα, λουκούμια, χαλβά ούζο και θυμαρίσιο μέλι.
ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ
………………………………………………
Κωδικός 22540
Λιμεναρχείο Μύρινας 22225
Αστυνομικό Τμήμα Μύρινας 22200
Γεν. Νοσοκομείο – Κ.Υ. Λήμνου 82000
Επαρχείο Λήμνου 22996
Δήμος Μύρινας 22315, 23736
Δήμος Μούδρου 71444, 71445
Δήμος Νέας Κούταλης 51362, 51762
Δήμος Ατσικής 31132, 31120
Αστυνομικός Σταθμός Μούδρου 71201
…………………………………………………….
ΛΕΖΑΝΤΕΣ
Φ1. Μύρινα
Φ2. Τα ελάφια της Λήμνου
Φ3. Το Λιμάνι, από το Κάστρο…
Φ4 Ο Ρωμαιικος γυαλός
Φ5,6,7. Μέσα στο κάστρο
Φ8. Ηλιοβασίλεμα στο Πλατύ
Φ9. Η εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στον Μούδρο.
Φ10 Ο Μούδρος είναι το δεύτερο λιμάνι της Λήμνου
Φ11. Στη νότια είσοδο του Κοντιά συναντάμε τους εντυπωσιακούς πέτρινους ανεμόμυλους.
