Κείμενο - φωτογραφίες : Δημήτρης Καραγεωργίου

Καθώς το σκοτάδι πυκνώνει ανάμεσα στα κύματα, το φως του ήλιου εξαφανίζεται σιγά-σιγά απ τον ορίζοντα. Έχει νυχτώσει. Για ορισμένους, είναι αγχώδης στιγμή για να πορεία με σκάφος. Οι άνθρωποι είναι οπτικά βασιζόμενα όντα. Όταν ο ήλιος δύει, κυριευόμαστε από πανικό. Δικαίως, μια και κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να πάει στραβά μέσα στη νύχτα.

Παρ’ όλα αυτά, οι νυκτερινοί πλοηγητές δεν χρειάζεται να μασάνε τα νύχια τους. Με σωστό εξοπλισμό και φυσιολογικό καιρό, μία νυχτερινή πλεύση μπορεί να καταστεί ασφαλής, διασκεδαστική, περιπετειώδης, ακόμα και ρομαντική.

Ευτυχώς, υπάρχουν πιο πολλές συσκευές από ποτέ για να ενισχύσουν ή να αντικαταστήσουν την ορατότητά μας όταν ταξιδεύουμε νύχτα. GPS/chart plotters, λεπτομερής ηλεκτρονική χαρτογραφία, προηγμένα ραντάρ, απεικονιστές θερμότητας, εφαρμογές νυχτερινής οράσεως όχι μόνο, αυξάνουν τον παράγοντα της ασφάλειας, αλλά εμπνέουν αρκετή εμπιστοσύνη ώστε το πλήρωμα να ευχαριστηθεί μια πιθανή νυχτερινή πλεύση.

Αργά και χαλαρά

Ο πρώτος κανόνας για τη νυχτερινή πλεύση, είναι η μείωση της προκειμένης ταχύτητας, ανεξαρτήτως από τον διαθέσιμο εξοπλισμό πλοήγησης. Ακόμα και σε ένα φεγγαροφωτισμένο απογευματάκι, σίγουρα δεν βλέπουμε το ίδιο καλά όσο την ημέρα. Υπάρχουν αντικείμενα που γίνονται ορατά μόνο κάτω από συγκεκριμένη απόσταση. Αν κινούμαστε με υπερβολική ταχύτητα, ίσως να μην προλάβουμε να μανουβράρουμε αρκετά γρήγορα ώστε να αποφύγουμε τη σύγκρουση, ακόμα και αν το αντικείμενο είναι μια σημαδούρα η μία παλέτα. Μπορεί ακόμη, αυτή η απότομη μανούβρα, να προκαλέσει προβλήματα στο ίδιο το πλήρωμα, που θα είναι απροετοίμαστο για κάτι τόσο ξαφνικό.

Η γρηγορότερη δυνατή ταχύτητα κατά τη διάρκεια της νύχτας εξαρτάται από την ορατότητα. Κατά τη διάρκεια της πανσέληνου, ίσως αισθανθείτε άνετα να κινηθείτε με το σκάφος σας λίγο γρηγορότερα απ’ ότι στο απόλυτο σκοτάδι. Βρίσκεστε στο ανοιχτό και απομονωμένο πέλαγος, η σας δεσμεύουν τα όρια ενός στενού καναλιού? Η τοποθεσία παίζει επίσης μεγάλο ρόλο στην ταχύτητα. Είναι σημαντικό να μην επικρατεί βιασύνη.

Ατμοσφαιρικός φωτισμός

Ο φωτισμός επί του σκάφους είναι πονηρό πράγμα όταν πλοηγούμαστε νύχτα. Ο φωτισμός είναι απαραίτητος για μια ματιά στα όργανα και τα ηλεκτρονικά, αλλά και ο φωτισμός πάνω από το κεφάλι, προκειμένου να διαβάσουμε ένα κείμενο.

Μπορεί μεν το ανθρώπινο μάτι να συνηθίσει το σκοτάδι, όμως το πολύ φως μπορεί να καταστρέψει τη νυχτερινή όραση. Μιας και συμβεί αυτό, το μάτι θα χρειαστεί να αναπροσαρμοστεί: οι κόρες θα πρέπει να ξανανοίξουν και οι ράβδοι, ειδικά όργανα πού παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος από αυτό που λέμε νυχτερινή όραση, πρέπει να επαναπροσαρμοστούν. Αυτή η διαδικασία, σε απόλυτα μεγέθη, απαιτεί τουλάχιστον 35 – 40 λεπτά.

Με αυτό στο νου, οι περισσότερες εταιρίες προσαρμόζουν τα ηλεκτρονικά τους ώστε να επιτρέπεται η τροποποίηση του backlight φωτισμού και πολλές εξ αυτών διαθέτουν ‘νυχτερινά συστήματα’ με σκοτεινότερο περίγυρο, ώστε να τα επίπεδα φωτισμού να διατηρούνται στο ελάχιστο.

Όσον αφορά το φωτισμό των οργάνων, το ιδανικότερο χρώμα είναι το κόκκινο, μιας και δεν αποτραχύνει τις ράβδους του ματιού. Τα περισσότερα καινούρια συστήματα είναι εξοπλισμένα με ροοστάτες προκειμένου να διαμορφώνεται η ένταση του backlight φωτισμού και να διατηρείται η όραση στο σκοτάδι. Εάν το δικό σας δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτά, ένας διακόπτης ροοστάτη μπορεί να ενσωματωθεί για την επίτευξη του ελέγχου.

Τα φώτα οροφής και τα διαγραμματικά φώτα, είναι επίσης διαθέσιμα σε κόκκινο χρώμα – συμπεριλαμβάνοντας εκδόσεις low-draw LED – σε περίπτωση που χρειαστεί ανάγνωση στο τιμόνι.

Κατά τη νυχτερινή πλοήγηση, θα ήταν προτιμότερο να αποφευχθεί το άναμα ενός φακού, spreaders, ή άλλα ισχυρά φώτα, καθώς δυναμιτίζουν τη νυχτερινή όραση. Σε μία ‘ρομαντική συνάντηση’, ο φωτισμός επιθυμείται να παραμένει χαμηλός.

Αν τεθεί θέμα άμεσης αναγνώρισης της θέσης μας, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να το εντοπίσουμε στο GPS/πλότερ και να απαντήσουμε ‘ακριβώς εδώ!’ Χάρη στη λεπτομερή ηλεκτρονική χαρτογράφηση,, τα σημερινά πλότερ δείχνουν πολλά περισσότερα από την προκειμένη μας θέση. Πρακτικά, κάθε αντικείμενο φτιαγμένο για χρήση άπω του νερού (όπως οι σημαντήρες, οι προβλήτες, εκτεθειμένα βράχια και αποβάθρες, εμφανίζονται στο πλότερ ακριβώς όπως θα εμφανίζονταν σε μία χαρτογράφηση, ενώ ταυτόχρονα δείχνει και τη σχετική θέση του σκάφους σύμφωνα με τα αντικείμενα αυτά. Επιπροσθέτως, τα πλότερ αναπαριστούν το βάθος της θάλασσας, ύφαλους και άλλα υποθαλάσσια εμπόδια, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγκρουση τη νύχτα. Ορισμένα πλότερ μπορούν ακόμα και να σκεφτούν για εμάς.

Για παράδειγμα, μπορούμε να θέσουμε μια ζώνη ασφαλείας, σχεδόν πανομοιότυπα με τη χρήση ενός ραντάρ, το οποίο σαρώνει την περιοχή ευθεία μπροστά και προειδοποιεί εφ όσον πρόκειται να υπάρξει επαφή με πέτρες, βράχια, αμμόλοφους η άλλες μορφές απειλής. ‘Θέτουμε ένα ελάχιστο προσχέδιο, όπως ένα διάδρομο πλάτους χ μέτρων και μια ευθύβολη απόσταση του ¼ ν.μ. ‘Έπειτα το πλότερ αναζητά όλα τα πιθανά εμπόδια, όπως τα βράχια, με ένα μοτίβο ειδοποίησης, μας ενημερώνει για πιθανό κίνδυνο.

Φυσικά, ένα βυθόμετρο είναι εξ ίσου σημαντικό για την καταγραφή του βάθους της θάλασσας. Πλέοντας είτε μέρα είτε νύχτα, δεν πρέπει να βασιζόμαστε μόνο στις καταγραφές του ηλεκτρονικού χάρτη, ειδικά εάν αυτός δεν έχει αναβαθμιστεί πρόσφατα. Όσον αφορά αυτό, οι συσκευές C-Map και Navionics προσφέρουν υπηρεσίες αναβάθμισης επί πληρωμή και έτσι μπορούμε να λάβουμε ενημερώσεις .

Τι γίνεται με το ραντάρ

Βλέποντας οτιδήποτε υπάρχει γύρω μας τη νύχτα, μας εμπνέει σιγουριά κατά το ταξίδι μας και αυτό ακριβώς προσδιορίζει τι είναι το ραντάρ. Κυμαινόμενος ραδιοανιχνευτής ή η όρασή μας όταν δεν βλέπουμε. Μας δείχνει τι υπάρχει εκεί έξω και μας ανακοινώνει πόσο μακριά είναι. Αν ρωτήσουμε μια ομάδα έμπειρων καπετάνιων από τι εξαρτώνται περισσότερο όταν πλέουν τη νύχτα – εκτός από τα ίδια τους τα μάτια – οι πλειονότητα θα απαντήσει το ραντάρ.

Ενώ ένα πλότερ δείχνει σταθερά αντικείμενα, το ραντάρ μπορεί να φανερώσει οτιδήποτε βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού, συμπεριλαμβανομένων των άλλων σκαφών. Τα θαλάσσια ραντάρ ήδη μας απασχολούν για δεκαετίες, αλλά τα σημερινά συστήματα είναι πιο εξευγενισμένα, ευκολότερα στη χρήση και με λιγότερη κατανάλωση ρεύματος από ποτέ. Παραδοσιακά, το ραντάρ χάνει την ακρίβειά του σε πολύ κοντινή απόσταση εξ αιτίας ενός φαινομένου που αποκαλείται ‘main bang’, το οποίο καταλήγει στη δημιουργία μίας άμορφης μάζας στο κέντρο της οθόνης που επισκιάζει τα αντικείμενα κοντά στο σκάφος.

Παρ’ όλα αυτά, τα νεότερα ραντάρ, δεν νοσούνε από το ‘main bang’ και είναι ικανά να αναγνωρίσουν ένα εμπόδιο κοντά στο σκάφος. Ενώ αυτές οι συσκευές δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές σε μακρινό βεληνεκές, το σύστημα εντοπισμού κοντινού στόχου μπορεί να αποδειχτεί χρήσιμο όταν επικρατεί συνωστισμός τη νύχτα.

Οι περισσότερες παρουσιάσεις από πολυμηχανήματα, μπορούν επίσης να ρυθμιστούν ώστε να ‘επικαλύπτουν’ τις αναγνώσεις του ραντάρ παρουσιασμένες πάνω σε ένα ηλεκτρονικό γράφημα. Αυτό παρέχει ενισχυμένη θέα των περιχώρων τη νύχτα και επιτρέπει την πιο προετοιμασμένη ερμηνεία των εικόνων του ραντάρ, μεταδίδοντάς τις απευθείας ως αντικείμενα στο πλότερ.

Επιπλέον, γνωρίζουμε ότι οποιοδήποτε αντικείμενο στο ραντάρ δεν απεικονίζεται στο πλότερ είναι πιθανότατα άλλο σκάφος η φορτηγίδα, αν και θα μπορούσε να είναι και εκτός θέσης σημαδούρα.

Μπορούμε επίσης να ενεργοποιήσουμε την ζώνη προστασίας του ραντάρ, αλλά σε συνωστισμένα νερά, με αρκετά σταθερά αντικείμενα, η ειδοποίηση της ζώνης προστασίας τείνει να ακούγεται αρκετά συχνά. Αυτή η πατέντα είναι πιο αποδοτική κατά την πλεύση σε ανοιχτό πέλαγος, μακριά από την αταξία των λιμανιών και των ζωνών πυκνής κυκλοφορίας.

Φως τη νύχτα

Τα σκάφη δεν έχουν φρένα. Ούτε προβολείς έχουν. Σε ανοιχτό πέλαγος, το φώς που αντανακλά πάνω στα κύματα και στο σπρέι είναι περισσότερο εκτυφλωτικό παρά επιβοηθητικό τη νύχτα. Προσπαθήστε να φέξετε τη νύχτα με το φως ευθεία μπροστά από το σκάφος σας και την στιγμή που δεν θα βλέπετε τίποτε άλλο παρά θάλασσα και ουρανό, θα συμφωνήσετε για το πόσο άχρηστος είναι ένας τέτοιος φωτισμός.

Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που ένας προβολέας ή ένα άλλο είδους φως πρέπει να είναι εύχρηστο, ειδικά όταν προσπαθείς να αναγνωρίσεις και να εντοπίσεις ένα κοντινό αντικείμενο, όπως μια σβηστή βάρκα, μια σημαδούρα, την ακτογραμμή ή μία προβλήτα.

Υπάρχουν 3 βασικά είδη Spotlight – fixed-mount, remote-control προβολείς, απλοί και επαναφορτιζόμενοι, που λειτουργούν με μπαταρία ή και σταθερή πηγή τροφοδοσίας. Οι Fixed-mounts είναι ιδανικοί για μεγαλύτερα σκάφη, ενώ οι φακοί χειρός προσφέρουν τα υπηρεσίες τους καλύτερα σε μικρότερα. Όποιο και να διαλέξουμε, προσπαθούμε να τον χρησιμοποιούμε με φειδώ και ελάχιστα, ειδικά εάν υπάρχουν και άλλα σκάφη στον ορίζοντα. Το σκληρό φώς του προβολέα είναι ενοχλητικό τόσο για τους άλλους, αλλά είναι πιθανό να καταστρέψει τη νυχτερινή όραση των κυβερνητών που βρίσκονται κοντά και θα πέσει η δέσμη πάνω τους

Τα φώτα προβλήτας είναι μία περεταίρω επιλογή, συνήθως αποτελούμενη από φώτα τύπου flush-mounted ακριβώς κάτω από το rub rail και στις δύο πλευρές της γάστρας. Δεν εκπέμπουν την ακτίνα τους αρκετά μακριά ώστε ο τρόπος χρήσης τους να μοιάζει με αυτόν των προβολέων.

Εντοπίζοντας τα πράγματα

Επίσης μπορούμε να αγοράσουμε συσκευές νυχτερινής οράσεως – τεχνολογία που ενισχύει την ισχύ του φωτός, μέσω μίας διόπτρας. Αυτό μας επιτρέπει νυχτερινή όραση παρόμοια με την αντίστοιχη της ημέρας, αν και τα πάντα εμφανίζονται πράσινα. Όσον αφορά τις πονηρές εισόδους λιμένων ή τις περίπλοκες ακτογραμμές, η νυχτερινή όραση δύσκολα θα νικηθεί. Αν και θεωρείται αόρατο για το ανθρώπινο μάτι, το αντανακλώμενο φως ακτινοβολίας ωθείται από τη διόπτρα και φωτίζει αντικείμενα μέχρι και 200 πόδια μακριά.

Αφομοιώνοντας τους φωτισμούς

Αν πλέεις συχνά τη νύχτα, είναι σημαντικό να γνωρίζεις τη σημασία των φωτισμών καθώς είναι γεγονός ότι η γνώση αυτή μπορεί να σώσει όχι μόνο το σκάφος, αλλά και τη ζωή μας. Γα παράδειγμα, έχετε στον ορίζοντα δύο σκάφη που απέχουν λίγες εκατοντάδες μέτρα. Μια καλή σκέψη είναι να περάσετε ανάμεσά τους. Αν όμως ένα από τα δύο έχει αναρτημένα τρία συνεχή λευκά φώτα στον κεντρικό ιστό, το να περάσετε ανάμεσα τους θα είναι τεράστιο λάθος γιατί το σκάφος είναι ένα ρυμουλκό για το δεύτερο πλοίο.

Μάτια και Αυτιά

Τέλος, το πιο πολύτιμο εργαλείο πλοήγησης είναι ένα άγρυπνο και οξυδερκές μάτι, ειδικά όταν το σκοτάδι πέφτει. Κανονικά, εννοούνται δυο ζευγάρια μάτια και αυτιά στη γέφυρα ή στο πιλοτήριο τη νύχτα. Ακόμα και τα καλύτερα βοηθήματα πλοήγησης πολλές φορές είναι ανεπαρκή σε σχέση με την καλή νυχτερινή όραση στον ορίζοντα. Είναι προφανές, πέρα από χρήσιμο τα μάτια να μην μένον αποσπασμένα για πολλή ώρα στα βοηθήματα πλοήγησης ή το ραντάρ, γιατί έτσι χάνεται η επαφή με το περιβάλλον. Επίσης χρήσιμο είναι να θυμόμαστε πάντα ότι αυτή η ενασχόληση με τις συσκευές, μειώνει την αποτελεσματικότητα της οπτικής μας στον σκοτεινό ορίζοντα. Όπως είδαμε, τα μάτια χρειάζονται αρκετή ώρα για να επανέλθουν.

Στα μεγάλα νυχτερινά περάσματα, γίνονται δύο πράγματα αντίστροφα. Ο κυβερνήτης εμπιστεύεται τα βοηθήματα και τα όργανα ναυσιπλοΐας, και θέτει τον εαυτό του στο περιθώριο, ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ένα καδρόνι που επιπλέει, ένα βαρέλι ή ένα άλλο ογκώδες αντικείμενο, δεν θα το του δείξει κανένα GPS. Και ως γνωστόν ελάχιστα από τα ‘πλοία αναψυχής’ που χρησιμοποιούμε διαθέτουν ραντάρ. Και οι τύχη δεν μπορεί να σπάσει σε εκατομμύρια κομμάτια για να έχουμε όλοι. Πάντα κάποιος μένει απ έξω.

Και κάτι τελευταίο, που θα αξιολογήσει ο καθένας μόνος του. Αν η βοήθεια κατά τη διάρκεια της ημέρας δίνεται έστω και δύσκολα, ας αναλογιστεί πόσο δύσκολο είναι να γίνει το ίδιο τη νύχτα. Γι αυτό προτείνεται μια πιο προσεκτική επιλογή του πληρώματος για ταξίδια με τον ήλιο μεγάλο απόντα.