MENU
MENU

Διακοπές 2017. Β' μέρος - Ιόνιο. Κάλαμος

Κείμενο - φωτογραφίες : Δημήτρης Καραγεωργίου

Όπως έλεγα, ο Κάλαμος – για πολύ λίγους η Κάλαμος, βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το χωριό Μύτικας της Αιτωλοακαρνανίας. Είναι ορατό για αρκετά μεγάλο μέρος της διαδρομής από Αστακό προς Μύτικα, με κύριο χαρακτηριστικό την πυκνή βλάστηση σε ανάπτυξη δάσους, αλλά και για τον ορεινό του όγκο, το Βουνί, που φτάνει τα 745 μ. Η επικοινωνία με την ηπειρωτική χώρα γίνεται με καΐκια που εκτελούν δρομολόγια από και προς τον Μύτικα στην ακτή της Αιτωλοακαρνανίας. Έχει έκταση 20 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ιδιαίτερη μορφολογία, καθώς συνδυάζει το πράσινο με τους ορεινούς όγκους. Είναι γεμάτος από κάθε είδους φυτά: κουμαριές, δάφνες, ελιές, πρίνους και θαλασσινά (ή βασιλικά) πεύκα που φυτρώνουν ανάμεσα στα βράχια και φθάνουν μέχρι τη θάλασσα.

 

Έχει λιγότερους από 600 μόνιμους κατοίκους. Στο νησάκι υπάρχουν τέσσερις οικισμοί, ο Κάλαμος, η Επισκοπή, το Κάστρο και το Κεφάλι. Ο ομώνυμος και πολύ όμορφος οικισμός είναι λιμάνι όπου αράζουν όλων των ειδών τα σκάφη και έχει χτιστεί αμφιθεατρικά στο Βουνί. Τα πέτρινα σπίτια του με τα κεραμίδια ακουμπάνε σχεδόν το ένα στο άλλο αφήνοντας ανάμεσά τους χώρο για ωραία πέτρινα καλντερίμια. Ο δρόμος που ξεκινάει από τον Κάλαμο και ανηφορίζει περνώντας μέσα από θαυμάσιο πευκοδάσος οδηγεί στην Επισκοπή, τον δεύτερο μικρό οικισμό του νησιού όπου ο χρόνος δείχνει να έχει σταματήσει στο 1960. Έχει λίγα σπίτια που κατοικούνται το καλοκαίρι και μικρό λιμάνι. Στη διαδρομή Καλάμου - Επισκοπής, που ενδείκνυται και για πεζοπορία, μπορείτε να κάνετε μια στάση στη μικρή παραλία του Αγίου Κωνσταντίνου, όπου υπάρχει και το εκκλησάκι του Αγίου Δονάτου (ένας άγιος που λατρεύεται μόνο στο Ιόνιο). Κοντά στην Επισκοπή βρίσκεται ο οικισμός του Κάστρου με το καστρομονάστηρό του, που πιθανολογείται ότι ανήκει στη Βυζαντινή Εποχή, χτισμένο μέσα στο πράσινο.
Στο νησάκι αξίζει να δείτε επίσης το Χάλασμα, ένα κοίλωμα βράχων στα νότια όπου είχε καταφύγει το υποβρύχιο «Παπανικολής» στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη νησίδα Φερμέκουλα στα νοτιοδυτικά, την οποία επισκέπτονται οι φώκιες Monachus monachus, την παλιά εκκλησία του Αγίου Ιωάννη και το ξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου, κοντά στον φάρο.
 

Η πρώτη μου ‘γνωριμία’ με το νησί, έγινε στα τέλη του ’80, όταν βρέθηκα να κουβαλάω ένα συμβατικό Lomac 450 με ένα XR3 που είχα τότε, ψάχνοντας ένα καλό μέρος για φουσκωτό και σκηνή. Μου … γυάλισε ο Κάλαμος και όταν έφθασα στο Μύτικα, βρέθηκα μπροστά σε μία ήπιας κλίσης γλίστρα, δίπλα στο θεραπευτήριο. Έκανε μια χαρά τη δουλειά της. Τότε, οι ντόπιοι, ήταν συνέχεια στην ‘πρίζα’ με τον καιρό, και έκρυβαν τις βάρκες και τα καΐκια τους όπου τους άφηνε ο καιρός. Το αλιευτικό καταφύγιο, έγινε πολλά χρόνια αργότερα.
 

Εκείνο το πρώτο πέρασμα στο νησί, ακολούθησαν πολλά άλλα. Κάποιες χρονιές, περισσότερες από δύο και τρεις φορές. Είχα βρεί κάποιες καβάτζες, όπου ο ήλιος δεν έβλεπε ποτέ ο ήλιος τη σκηνή και το φουσκωτό ήταν στη σκιά ως τις 11 το πρωί. Έβγαζα και λίγα ψαράκια, χταποδάκια κλπ και βολευόμασταν μια χαρά.
 

Τα χρόνια περνούσαν και κάποια στιγμή, μέτρησα 22 συναπτά έτη, που το καλοκαίρι περνούσα τουλάχιστον μια εβδομάδα στις παραλίες του Καλάμου. Έκανα και κάποιες εξαιρετικές γνωριμίες εκεί. Κάθε δυο με τρεις ημέρες, περνούσα απέναντι για προμήθειες και λίγο πάγο. Δεν μας έλειπε τίποτα. Ησυχία, ηρεμία, καθαρά νερά …
 

Μεσολάβησαν κάποια καλοκαίρια όπου ‘γράψαμε’ απουσίες. Επανήλθαμε όμως συνεπείς τα τελευταία χρόνια. Και να πως έχουν τα πράγματα.
 

Στο νησί, υπάρχουν δύο σημεία ελλιμενισμού. Το μεγαλύτερο, βρίσκεται μπροστά από τον ομώνυμο οικισμό. Μπορεί να δεχτεί μεγάλο αριθμό σκαφών και το καλοκαίρι δημιουργείται το αδιαχώρητο, καθώς για πολλούς λόγους, είναι προτιμητέο από φλοτίλες και μεμονωμένα ιστιοπλοϊκά. Τότε, κουμάντο κάνει ο Γιώργος, ιδιοκτήτης της ομώνυμης – και μεγαλύτερης - ταβέρνας, που βγάζει συνεχώς άσσους από τα κοντομάνικα και βολεύει τους πάντες. Εμπιστευθείτε τον, αν συντρέξουν οι προϋποθέσεις.
 

Ο δρόμος προς το χωριό, είναι ανηφορικός, αλλά όχι και ατελείωτος. Ο οικισμός είναι σφιχτός, με μεραμιδοσκεπές πάνω από τα πέτρινα χτίσματα. Μόλις φθάσετε στο πρώτο ‘ίσιωμα’, θα βρείτε το δρόμο που οδηγεί στην μεγαλύτερη παραλία του νησιού, την Αγραπιδιά, με αρχή από τον παλιό ανεμόμυλο, που δεσπόζει έξω από τον οικισμό. Λευκά βότσαλα, τυρκουάζ νερά και ένα ταβερνάκι με το … κάπως όνομα, ‘Βοσκοπούλα’. Εκεί, πάνω στο κύμα …
 

Η προκυμαία μπροστά στο μικρό λιμανάκι συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής ζωής του νησιού. Εκεί, μαζεύονται όλοι για όλα. Το παραδοσιακό καφενείο βγάζει τραπεζάκια στην πλατεία, κάτω από τον γιγάντιο πλάτανο, και σερβίρει ελληνικό καφέ, δροσερό παγωτό και σνακ σε ντόπιους κι επισκέπτες.
 

Από όσο θυμάμαι, δύο ακόμη café, σε πιο μοντέρνο ύφος, που σερβίρουν και ποτό με το που πάρει να σκοτεινιάζει, η κρεπερί της Άννας στην άκρη της προκυμαίας και η ταβέρνα του Γιώργου –George’s, γράφει η ταμπέλα του– που σερβίρει σπιτικά μαγειρευτά, ζουμερή σχάρα και ολόφρεσκα θαλασσινά, σε τιμές προσιτές. Κάποια από τα τραπέζια, βρίσκονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, ακριβώς δίπλα στη θάλασσα.
 

Στην άλλη πλευρά του νησιού, που ‘βλέπει’ Λευκάδα – Μεγανήσι, βρίσκεται ο δεύτερος ζωντανός οικισμός του νησιού, η Επισκοπή. Ο δρόμος που ενώνει τα δύο χωριά, Κάλαμο και Επισκοπή, διασχίζει το εντυπωσιακό πευκοδάσος του νησιού, το οποίο παρέχει άφθονη σκιά στους πεζοπόρους που επιχειρούν τη μιάμισης περίπου ώρας διαδρομή. Το σχεδόν ερειπωμένο κάστρο, το οποίο θα συναντήσετε περί τα είκοσι λεπτά από την Επισκοπή, το οποίοι οι ντόπιοι ονομάζουν Καστρομονάστηρο, έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα αναστήλωσης, χωρίς ακριβή χρονικό ορίζοντα. Ακριβώς δίπλα του, το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου χρονολογείται από το 1854. Πάντως, κάποιοι, αναστήλωσαν δύο – τρία σπίτια και έτσι υπάρχει κάτι εκτός από χαλάσματα.
Θα επισημάνω ιδιαίτερα, τη διαδρομή μέσα από το πευκοδάσος. Η αίσθηση, είναι πως κανείς βρίσκεται στη Βάλια Κάλντα. Τεράστια πεύκα και κουμαριές, με πυκνή βλάστηση, που κρύβουν κυριολεκτικά τον ήλιο στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής. Αίσθηση μοναδική και εμπειρία αλλιώτικη το περπάτημα στο νησί, που λίγο σταματάει να θυμίζει καλοκαιρινές διακοπές σε νησί.
 

Ιστορία
 

Οι πρώτες ενδείξεις κατοίκησης του νησιού ανάγονται στη Νεολιθική εποχή. Είναι βέβαιο ότι ο Κάλαμος κατοικούνταν επίσης στη Μυκηναϊκή και στην Κλασική περίοδο. Από τα Ελληνιστικά χρόνια το πέρασμα του στενού Καλάμου - Μύτικα αποκτά ιδιαίτερη στρατιωτική σημασία και εποπτεύεται αρχικά από ένα μικρό οχυρό κτισμένο στη κορυφή Ξυλόκαστρο και ένα σύστημα πύργων στον περιβάλλοντα χώρο.
 

Η εποπτεία του στενού οργανώνεται καλύτερα, όταν στα ύστερα Ρωμαϊκά χρόνια κτίζεται ένα ισχυρό κάστρο χαμηλότερα, ανάμεσα στους οικισμούς Κάλαμο και Επισκοπή. Στο περιθώριο των συγκρούσεων, η πειρατεία αποτελούσε ένα μόνιμο πρόβλημα στην περιοχή, ιδιαίτερα σε εποχές απώλειας του κρατικού ελέγχου, όπως κατά την εποχή της πτώσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αλλά και κατά τον 16ο και 18ο αι. Στο μεγαλύτερο μέρος του 18ου αι. κυριαρχούν οι Βενετοί, ενώ η οικονομία του Καλάμου ελέγχεται από την οικογένεια Δελλαδέτσιμα που εισπράττει το φόρο της δεκάτης. Ακολουθούν στο τέλος του αιώνα οι Ρώσοι και το 1807 το νησί περιέρχεται στους Γάλλους.
 

Το νησί έγινε γνωστό στα Ορλωφικά από τις επιδρομές που εξαπέλυσε από τις ακτές του ο Λάμπρος Κατσώνης το 1791. Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 το νησί ήταν έρημο.
 

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης το νησί αποτελεί καταφύγιο οικογενειών από την Ήπειρο, τη Στερεά Ελλάδα αλλά και από την Πελοπόννησο. Πολλοί από τους αγωνιστές της Επανάστασης, όπως ο Καραϊσκάκης, οι Τζαβελλαίοι, ο Λεπενιώτης, ο Βαρνακιώτης, είχαν εγκαταστήσει τις οικογένειές τους για μεγαλύτερη ασφάλεια στον Κάλαμο που βρισκόταν τότε υπό αγγλική διοίκηση. Καταδιωκόμενοι Σουλιώτες βρήκαν τόπο να σταθούν σε έρημες και δύσβατες τοποθεσίες του νησιού και ορισμένοι απ' αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην περιοχή.
 

Το ίδιο φιλόξενος αποδείχθηκε ο Κάλαμος και για τους πολιορκημένους Μεσολογγίτες. Όσο διαρκούσε η πολιορκία, τα γυναικόπαιδα είχαν βρει καταφύγιο στο νησί. Από τον Κάλαμο γινόταν ο ανεφοδιασμός σε τρόφιμα, όχι μόνο στα διαλείμματα του πολέμου, αλλά και σε περιόδους εχθροπραξιών. Τα πλοιάρια των Μεσολογγιτών έβρισκαν μυστικές διόδους στη λιμνοθάλασσα και κυκλοφορούσαν ελεύθερα, φέρνοντας αλεύρι, καφέ και άλλα χρειαζούμενα. Ωστόσο, δεν ήταν πάντοτε εύκολα τα πράγματα, καθώς οι Άγγλοι ήθελαν να έχουν έναν έλεγχο της κατάστασης και απέτρεπαν την εγκατάσταση πολλών οικογενειών, ιδιαίτερα των φτωχών και εξαθλιωμένων.
 

Αλλά και οι τελευταίες στιγμές του Μεσολογγίου σχετίζονται με τον Κάλαμο. Λίγο πριν από την πτώση του Μεσολογγίου, τον Οκτώβριο του 1825, όταν ο Κιουταχής αποσύρει προσωρινά τα στρατεύματά του, πολλοί πίστεψαν ότι θα λύσει την πολιορκία και πήραν τις οικογένειές τους από το νησί. Το αποτέλεσμα ήταν να συγκεντρωθεί ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων στην πόλη και να δημιουργηθεί έντονο το πρόβλημα έλλειψης των τροφίμων. Η κατάσταση έφτασε αργά και βασανιστικά στο απροχώρητο. Ήταν πια δύσκολο να κάνουν πίσω. Έτσι αποφάσισαν την ηρωική Έξοδο. Πάλι ο Κάλαμος αποδείχθηκε το φιλόξενο νησί που περιέθαλψε όσους από τους απελπισμένους Μεσολογγίτες κατάφεραν να φτάσουν ως εκεί και να ζητήσουν καταφύγιο.
 

Παρόλα αυτά η πολυπόθητη ημέρα της ελευθερίας είχε φτάσει. Αναμένοντας την ημέρα της δικής του ελευθερίας από τους κυριάρχους του, ο Κάλαμος ενώθηκε τελικά το 1864, όπως και τα υπόλοιπα Ιόνια νησιά με την Ελλάδα.
 

Το κομμάτι των ακτών από το Κάστρο μέχρι τον Κάλαμο, είναι ιδανικό και μοναδικό για κάθε χρήση. Μπορείτε να μείνετε αρόδου, όπως και πολλοί άλλοι μαζί με εσάς για μπάνιο, να κατασκηνώσετε σε μια από τις πολλές μικρές παραλίες, με μπόλικη σκιά και καθαρά νερά. Πιο χαρακτηριστική από όλες, η Μυρτιά. Προσβάσιμη οδικώς –από τον δρόμο που ενώνει τους δύο οικισμούς του νησιού, Κάλαμο και Επισκοπή– είναι και η μικρούλα, επίσης πνιγμένη στα πεύκα, παραλία του Αγίου Κωνσταντίνου. Το μικρό πέτρινο εκκλησάκι με τα κεραμίδια που την στολίζει είναι αφιερωμένο στον άγνωστο στους μη παροικούντες το Ιόνιο Άγιο Δονάτο.
 

Και φθάσαμε στην Επισκοπή. Το μικρό ψαροχώρι, όπου δεν υπάρχει … τίποτε. Μαγαζιά, μπαράκια ταβέρνες … Τίποτα. Ένας ντόκος κάπου εκατό μέτρα, όπου μπορούν να δέσουν και κάποια ιστιοπλοϊκά, φωτισμό το βράδυ και ησυχία. Καλά φυλαγμένο μέρος, είναι η προτίμηση μου τα τελευταία χρόνια, καθώς δεν κινδυνεύω να βρεθώ μα την άγκυρα στα χέρια από κάποιον εποχούμενο. Αν και πέρυσι δεν λειτούργησε, στο μικρό ύψωμα πάνω από το λιμάνι, λειτουργούσε μικρή καντίνα με πολύ καλά ψητά και λίγα μαγειρευτά, κρύες μπύρες και καφέ το πρωί. Που πρέπει να κάνεις ‘κράτηση’ από το πρωί. Το μοναδικό στέκι του χωριού, όταν λειτουργεί …
 

Ανάμεσα σε άλλα, ανηφορίζοντας τον κεντρικό δρόμο, άκουσα να με καλεί γνώριμη φωνή. Ο παλιός καλός μου φίλος Χριστόφορος Δουραμάνης. Πατρινός, ‘άρρωστος’ με τα φουσκωτά, αγόρασε ένα παλιό σπίτι στο χωριό και το έχει μετατρέψει σε ένα εκπληκτικό κατάλυμα, όπου φιλεύει όποιον του προκύψει με κουζίνα που φροντίζει ο ίδιος, από κηπευτικά δικά του. Δικό του και το κρασί. Και τον καταγγέλλω δημοσίως. Μου υποσχέθηκε πως το χειμώνα – που μας πέρασε, θα ερχόταν στην Αθήνα να τον φιλοξενήσω και να τα πούμε, αλλά ακόμα περιμένω … Άντε να δω εφέτος …
 

Περιπλέοντας το νησί, αφήνοντας πίσω σας το λιμάνι με ρότα προς νότο, θα περάσετε την παραλία της Αγραπιδιάς και σε περίπου ένα μίλι απόσταση, θα φθάσετε στον όρμο Γερολιμνιώνας. Είναι πολύ καλό αγκυροβόλιο, ειδικά σε κάθε καιρό από νότιες διευθύνσεις. Στους βοριάδες, υπάρχουν κάποια σημεία που παρέχουν σχετική ασφάλεια. Εκεί, θα βρείτε ερείπια παλαιότερου οικισμού. Κάποια από αυτά, έχουν αναστηλωθεί, με την προοπτική να λειτουργήσουν σαν μπαράκι, μπυραρία κλπ. Πέρυσι, δεν τα είδα να λειτουργούν. Εύχομαι να γίνει εφέτος.
 

Δεν ξέρω αν το προσέξατε, αλλά πουθενά δεν έγινε νύξη για καιρούς, κυματισμό και άλλα γνωστά και σχετικά. Ο λόγος είναι πως το χειρότερο που μπορεί να προκύψει συνήθως, είναι ένα μαϊστραλάκι των τεσσάρων, 12 – 4 για λίγο surf και κατόπιν στον … ανεμιστήρα … Η αποστάσεις, είναι ελάχιστες. Για παράδειγμα, Μύτικας ( από το λιμάνι ) – Επισκοπή, 1,5 μίλια. Ο Κάλαμος ( λιμάνι ) 3,5 μίλια. Με θέα μαγευτική στην ακτογραμμή του νησιού.
 

Δίπλα, ο Καστός, μας έκλεινε το μάτι …
 

Powered by Blog - Widget
Τα cookies είναι σημαντικά για την εύρυθμη λειτουργία του psarema-skafos.gr και για την βελτίωση της online εμπειρία σας.
Επιλέξτε «Αποδοχή» ή «Ρυθμίσεις» για να ορίσετε τις επιλογές σας.