MENU
MENU

ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Κείμενο - φωτογραφίες : Γιούλη Παρθένη


 


«Αμπελάκια»… όνομα χαραγμένο στη μνήμη όλων από τα παιδικά μας χρόνια και γραμμένο σε πολλές σελίδες σχολικών τετραδίων και βιβλίων. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο αφού σε πολύ δύσκολα για την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα χρόνια, στην Ιστορική Κοινότητα των Αμπελακίων, παρουσιάστηκε σπουδαία πολιτιστική ανάπτυξη, κοινωνική δομή και κοινοτική δραστηριότητα.

H κωμόπολη των Αμπελακίων βρίσκεται στις πλαγιές της Όσσας και σε υψόμετρο 550 μ. Ανήκει στο Νομό Λάρισας κι απέχει 32 χλμ από την πρωτεύουσα του, 133 χλμ από τη Θεσσαλονίκη και 420 χλμ από την Αθήνα. Ο ταξιδιώτης θα πρέπει να ανηφορίσει τον δρόμο που ξεκινάει από τα Τέμπη , λίγα μέτρα πριν το σταθμό διοδίων στο ρεύμα προς Θεσσαλονίκη και η απόσταση είναι μόλις (5) πέντε χιλιόμετρα. Στη διαδρομή η θέα προς τον κάμπο και τον Πηνειό είναι μαγευτική. Τα αυτοκίνητα ευτυχώς δεν μπαίνουν στον οικισμό ούτε στην πλατεία με το τεράστιο, γέρικο πλατάνι που αποτελεί το σημείο συνάντησης των κατοίκων, αλλά και των επισκεπτών.

Πιθανότερο είναι πως η ονομασία της κωμόπολης προέρχεται από τα πολλά αμπέλια, τα οποία την περιτριγυρίζουν. Σχετική και η αναφορά στο Μητρώο αμπελιών του 1899 που διασώθηκε, από την οποία γνωρίζουμε ότι εκείνη την χρονιά καλλιεργούνταν 1.100 στρέμματα και ανήκαν σε 700 ιδιοκτήτες. Αμπελώνες υπάρχουν και σήμερα στην περιοχή, που φημίζεται για το κόκκινο κρασί Ραψάνης.

Ο πρώτος στον κόσμο συνεταιρισμός
Τα Αμπελάκια έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο, κυρίως για την ίδρυση το έτος 1778, την οργάνωση και τη λειτουργία, του πρώτου συνεταιρισμού στον κόσμο, με την ονομασία "Κοινή Συντροφία και Αδελφότης των Αμπελακίων", που είχε ως αντικείμενο την παραγωγή, επεξεργασία, και εμπορία, κόκκινων νημάτων, χρωματισμένων με την ανεξίτηλη βαφή που παραγόταν από τις ρίζες του φυτού ριζάρι. Με το συνεταιρισμό τους οι Αμπελακιώτες κατάφεραν να ταιριάξουν με θαυμάσιο τρόπο τα συμφέροντα της εργασίας και του κεφαλαίου.
Στον συνεταιρισμό μετείχαν 6000 άνθρωποι και Πρόεδρος ήταν ο Γεώργιος Μαύρος (Σβάρτς), που μαζί με τον αδελφό του Δημήτριο ήταν αρχικά έμποροι νημάτων στην Αυστρία

Είναι απορίας άξιο πως ένα φτωχό και ασήμαντο χωριουδάκι, το οποίο βρίσκονταν μακριά από τους εμπορικούς δρόμους και δεν ήταν κτισμένο κοντά σε βιομηχανική περιοχή κατάφερε να κυριαρχήσει στο ευρωπαϊκό εμπόριο. Οι Αμπελακιώτες όμως ήταν τολμηροί άνθρωποι, είχανε επισκεφθεί και κατοικήσει σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις όπου δημιουργήσανε σχέσεις με Ευρωπαίους εμπόρους, από τους οποίους αποκόμισαν χρήσιμες πληροφορίες γύρω από το εμπόριο και την βιομηχανία των άλλων χωρών, όπου σκέφτηκαν να εξαγάγουν τα δικά τους κόκκινα νήματα. Με τη βοήθεια Ηπειρωτών εμπόρων, που τους έδειξαν το δρόμο προς την Αυστρία και την Γερμανία, αρχίζουν εξαγωγές προς στην Ευρώπη. Άλλωστε τα νήματά τους προκάλεσαν έντονη έκπληξη στους Ευρωπαίους, για την ζωηρότητα και την στιλπνότητα του χρώματος που τα διέκρινε και τα έκανε ξεχωριστά, καθώς και για την προσεγμένη επεξεργασία τους.


Η ευημερία, η μόρφωση και η συνεχής επαφή με την Ευρώπη, έκαμαν τα Αμπελάκια να μοιάζουν με ωραία και σύγχρονη για την εποχή Ευρωπαϊκή πόλη. Χτίστηκαν θαυμάσια αρχοντικά Στα Αμπελάκια λειτουργούσε θέατρο και Σχολή σε τύπο Κολεγίου, το περίφημο "Ελληνομουσείον", από το 1749, όπου δίδαξαν οι πιο φημισμένοι Έλληνες λόγιοι της Εποχής, όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης. Οι Αμπελακιώτες μιλούσαν με ευχέρεια Γερμανικά, Γαλλικά, Αγγλικά και Ιταλικά. Με δική τους οικονομική ενίσχυση ο Άνθιμος Γαζής τύπωσε το "Λεξικό της Ελληνικής γλώσσης".

Η Αρχιτεκτονική Κληρονομιά των Αμπελακίων

Σήμερα ο περίπατος στα σοκάκια των Αμπελακίων παραμένει μοναδική εμπειρία . Δεκάδες χτίσματα, ερειπωμένα ή ανακαινισμένα προκαλούν το ενδιαφέρον του επισκέπτη και τον ταξιδεύουν σε άλλες εποχές.
Τα αρχοντικά των Αμπελακίων, διώροφα ή τριώροφα, κατασκευάστηκαν ανάμεσα στα χρόνια 1787 και 1810 κι είναι χτισμένα σε τυχαίες θέσεις μέσα στον οικισμό. Έχουν φρουριακή μορφή εξωτερικά, με πολεμίστρες ή και ελάχιστα ανοίγματα στην πέτρινη κατασκευή του ισογείου και με πολλά ανοίγματα στο ανώι, όπου προβάλλουν χαρακτηριστικές αρχιτεκτονικές προεξοχές (τα σαχνισιά), με ελαφριά ξύλινη κατασκευή και φεγγίτες με πολύχρωμα τζαμάκια. Υπάρχουν 17 αρχοντικά, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα και είναι αξιόλογα δείγματα της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, με κορυφαίο αυτό του Γεωργίου Σβάρτς, το οποίο λειτουργεί ως μουσείο. Εξωτερικά μεγαλόπρεπο, εντυπωσιάζει όσο και το εσωτερικό του που είναι περίτεχνα διακοσμημένο και ζωγραφισμένο.
Στο αναπαλαιωμένο αρχοντικό Μελά στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο, αποτέλεσμα της προσπάθειας του Συνδέσμου Αμπελακιωτών και φίλων των Αμπελακίων, για συγκέντρωση και συντήρηση παλαιών επίπλων, ρούχων και μικροαντικειμένων της καθημερινής ζωής.
Το παλαιότερο κτίριο στα Αμπελάκια είναι το Μέγαρο της Επισκοπής (έδρα της Μητροπόλεως Πλαταμώνος και Λυκοστομίου), που χρονολογείται από το 1767.
Εξαιρετική είναι η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου που χτίστηκε στα τέλη του 15ου ή αρχές του 16ου αιώνα, με αξιόλογες τοιχογραφίες στο εσωτερικό της και σπάνιες εικόνες με σημαντικότερη αυτή του Αγίου Γεωργίου ένθρονου.

 

Μη χάσετε

Να θαυμάσετε τα αρχοντικά στα σοκάκια των Αμπελακίων και μια επίσκεψη στο αρχοντικό Σβάρτς
Τις τρεις εκκλησίες του χωριού, τον Άγιο Γεώργιο, την Αγία Παρασκευή και τον Άγιο Αθανάσιο
Το Λαογραφικό Μουσείο, με ξενάγηση από τις κυρίες του Συνδέσμου
Πεζοπορία στις γύρω περιοχές και στο Κάστρο της Ωριας
Περίπατος στην πηγή της Δάφνης

 

Διαμονή
 

Κωδικός 24950
Ξεν/χείο Αδερφών Αντωνίου Κούρια (3*)Οι Σουίτες και κάποια από τα δωμάτια διαθέτουν τζάκι, Τηλ: 93219, 6944 754774 , Ξεν/χείο "Οι Εννέα Μούσες", προσφέρει πρωινό και γεύμα, της κυρίας και του κυρίου Κ. Μαχμουδιέ, Τηλ. 93405 – 93494, Ευφροσύνη: Τηλ. 93105, Ξεν/χείο Χαλκιά Τηλ 93154 και Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών: 15 δίκλινα δωμάτια με πρωινό. Τηλ. 93495 γρ. & 93487
 

 

Γεύσεις

Περιπλανώμενοι στα δρομάκια των Αμπελακίων κι ακολουθώντας τις λαχταριστές μυρωδιές ψητών ή μαγειρευτών φαγητών θα βρείτε εύκολα τις ταβέρνες της Πλατείας, τον ΠΛΑΤΑΝΟ, τον ΤΑΚΗ, τον ΔΑΝΙΗΛ και λίγο πιο κάτω το ΡΙΖΑΡΙ. Αν είστε τυχεροί και προλάβετε (εξαντλείται αμέσως) θα δοκιμάσετε την υπέροχη Σπανακοτυρόπιτα που φτιάχνουν οι κυρίες του Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού.
 

Powered by Blog - Widget
Τα cookies είναι σημαντικά για την εύρυθμη λειτουργία του psarema-skafos.gr και για την βελτίωση της online εμπειρία σας.
Επιλέξτε «Αποδοχή» ή «Ρυθμίσεις» για να ορίσετε τις επιλογές σας.