MENU
MENU

Λέρος.

Κείμενο - φωτογραφίες : Δημήτρης Καραγεωργίου


 


Μπορεί η Πανελλήνια Συγκέντρωση να αναβλήθηκε, όμως το νησί είναι εκεί και μας περιμένει όλο το χρόνο.

Ήταν αργά το απόγευμα, όταν δέσαμε στο Πατέλι. Ο ήλιος δεν φαινόταν, αλλά δεν είχε δύσει κιόλας. Ατμόσφαιρα μοναδική. Νωχελικές κινήσεις, χαμόγελα και το δεύτερο μπάνιο της ημέρας. Στο Λακκί θα περνάγαμε σε δυο – τρεις ημέρες. Δεν είχαμε λόγο να βιαστούμε. Ο καιρός ήταν πολύ καλός. Από την Ανάβυσσο που πέσαμε, μέχρι το νησί. Κάναμε και μια στάση λίγο ανοιχτά από τα Χταπόδια. Ήταν μόλις αντικρίσαμε το κοπάδι με τα δελφίνια. Άλλη μία από εκείνες τις απίστευτες συναντήσεις, που σου αλλάζουν τη διάθεση. Η θάλασσα ήρεμη. Σπάνιο πράγμα για τούτα τα μέρη. Αναλογίστηκα πόσες ακόμη φορές μας είχε τύχει κάτι ίδιο και με το ζόρι θυμήθηκα άλλη μία με τέτοια μπουνάτσα. Αλλά τι τα θέλεις. Μια έτσι είναι ο καιρός, μια αλλιώς …
 

Και γιατί δέσαμε στο Πατέλι. Την προηγούμενο φορά που είχα έλθει στη Λέρο, ήμασταν παρέα οικογενειακή με τον φίλο μου τον Δουδωνή. Κατακαλόκαιρο. Ψάχναμε για μέσο, να κάνουμε μια καλή βόλτα, μαζί με τα παιδιά, να δουν και αυτά τις ομορφιές της. Δεν είχαμε τύχη. Δεν ξέρω πως μου ήρθε και ρώτησα τον Αποστόλη, στην ταβέρνα του καθόμασταν άλλως τε. Και να τι προέκυψε. Με πολύ ψάξιμο, μας εξασφάλισε ένα αυτοκίνητο και επειδή δεν υπήρχε πουθενά δεύτερο, άδειασε το δικό του, αυτό που χρησιμοποιούσε και για τις ανάγκες του μαγαζιού και μου το έδωσε για ολόκληρη την ημέρα.
 

Δεν ήξερα τι να πω. Μας έβλεπε πρώτη φορά, μια φορά είχαμε κάτσει στο μαγαζί του και μου φέρθηκε σαν φίλος από τα παλιά, σαν αδελφός. Είμαι Δωδεκανήσιος από τη Νίσυρο και ξέρω καλά, τι ψυχές κουβαλάνε οι άνθρωποι εκεί κάτω. Αλλά τέτοια συμπεριφορά …
 

Η ιστορία επιφύλαξε στην Λέρο, ένα σημαντικό ρόλο από τα πανάρχαια χρόνια. Ένα νησί με 8.500 κατοίκους, στο νοτιοανατολικό άκρο του Αιγαίου στα Δωδεκάνησα, κοντά στην Πάτμο. Με 53 τ.χλμ., έκταση και με μήκος ακτών που φτάνει τα 71 χλμ., χάρη στον έντονο θαλάσσιο διαμελισμό της, σήμερα η Λέρος φαντάζει ένας από τους τελευταίους μικρούς παράδεισους για τον επισκέπτη που αναζητά την ηρεμία και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής. Μια ηρεμία που ξεκουράζει πνεύμα και αισθήσεις ταυτόχρονα, σε ένα περιβάλλον τόσο φιλόξενο που γίνεται οικείο από την πρώτη στιγμή. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Λέριοι υποστηρίζουν με έμφαση ότι: «Όσοι τη γνωρίσουν δεν την ξεχνούν ποτέ»
 

Η στρατηγική της θέση στο νοτιοανατολικό Αιγαίο χάρισε στη Λέρο ένα πλούσιο ιστορικό παρελθόν. Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης στο νησί εντοπίστηκαν στο Παρθένι και τη Γούρνα και ανήκουν στην Νεολιθική Εποχή (4η χιλιετία π.Χ). Σημαντικότερο μνημείο της προϊστορίας του νησιού είναι ο οικισμός της Κονταρίδας στο νότιο μυχό του όρμου του Παρθενίου, που ανακαλύφθηκε το 1980. ΄Ιχνη ανθρώπινης παρουσίας της Νεολιθικής και της Πρώϊμης Εποχής του Χαλκού συναντώνται και σε άλλα, παραθαλάσσια κυρίως ,σημεία του νησιού. Μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπιστεί δείγματα της μινωϊκής περιόδου, ενώ ελάχιστα είναι τα λείψανα της μυκηναϊκής.

Τον 5ο αιώνα, ήδη η Λέρος βρίσκεται κάτω από την πολιτική επιρροή της ιωνικής μητρόπολης της Μιλήτου και γνωρίζει μεγάλη πνευματική άνθηση. Με την εξάρτηση της Λέρου από τη Μίλητο φαίνεται ότι συνδέονται τα δύο οχυρωματικά έργα του 4ου π.Χ αιώνα , το Παλαιόκαστρο στον Ξηρόκαμπο καθώς και το οχυρωματικό έργο στο Παρθένι.

Τη Μακεδονική παρουσία στο νησί υποδηλώνει η εύρεση νομισμάτων και το γεγονός ότι στους Μακεδόνες αποδίδεται η απελευθέρωση της νήσου από τους Πέρσες. Από τη Λέρο προερχόταν ο ιστορικός Φερεκύδης, που έζησε κατ’ άλλους στους ελληνιστικούς χρόνους και ο σκωπτικός ποιητής Δημόδικος (γύρω στα 550 π.Χ)

Τα βυζαντινά χρόνια (τέλος 3ου αιώνα μ.Χ και μετά) αφήνουν στο νησί αξιόλογα δείγματα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και οχυρωματικά έργα. Κατά την περίοδο αυτή χτίζεται το Κάστρο του Παντελίου, ενώ το Κάστρο των Λεπίδων, γνωστό σήμερα ως Παλαιόκαστρο, στην περιοχή του οποίου σώζονται όμως και λείψανα παλαιότερου τοίχου «κυκλώπειας» κατασκευής, χρονολογείται από τους ελληνιστικούς χρόνους, αλλά χρησιμοποιείται ως καταφύγιο των κατοίκων κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Το κάστρο του Παντελίου είναι το σημαντικότερο μεσαιωνικό μνημείο της Λέρου και δεσπόζει των οικισμών της Αγίας Μαρίνας και του Πλάτανου. Σώζονται σήμερα τρεις περίβολοι (οι δύο εσωτερικοί χρονολογούνται πριν από το 1087) και πέντε εκκλησίες . Ο σημερινός ναός της Παναγίας του Κάστρου χτίστηκε περί τα τέλη του 17ου αιώνα, ενώ στους μεσοβυζαντινούς χρόνους χρονολογείται η μονόχωρη τοιχογραφημένη εκκλησία της Αγ.Τριάδας. Στο Κάστρο ο λέριος μοναχός Δαμασκηνός λειτούργησε σχολή από το 1726, ανυψώνοντας την παιδεία του νησιού, η οποία έπαυσε να λειτουργεί στα μέσα του 19ου αιώνα.

Στο νησί υπάρχουν σπάνια βυζαντινά εκκλησιαστικά μνημεία, όπως : ο ναός του Ιωάννη του Θεολόγου στο Λακκί (με οικοδομικές φάσεις από το 10ο αι.), ο Αγ. Ζαχαρίας στη Μερικιά, οι Αγ. Απόστολοι στην Καμάρα, ο Αγ. Πέτρος στο Δρυμώνα, ο Αγ. Γεώργιος στο Παρθένι, η βασιλική της Αγίας Βαρβάρας στην οποίο ενσωματώθηκαν τμήματα από κιονόκρανα και άλλα μαρμάρινα μέλη, από τα ερείπια της Αρχαίας Λέρου, η Παναγιά η Γουρλωμάτα καθώς και πληθώρα διάσπαρτων μονόχωρων καμαροσπέπαστων μικρών ναών της μεταβυζαντινής εποχής . Λείψανα βασιλικών συναντώνται επίσης στα ΄Αλιντα (των Αγίων Τεσσαράκοντα και του Δημοτικού Ξενώνα) και στον Ξηρόκαμπο (η μία κάτω από τη νεότερη εκκλησία του Αγ.Νικολάου και η άλλη στα δυτικά της Παναγίας στο Παλιαόκαστρο).

Το 1314 καταλαμβάνουν τη Λέρο οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου και την κυβερνούν δεσποτικά έως το 1522, οπότε οι Τούρκοι κυριαρχούν σε όλο το Αιγαίο. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Λέρος κατορθώνει να διατηρήσει ένα περιορισμένο βαθμό αυτονομίας και όταν αργότερα ξεσπά η Επανάσταση του 1821, οι Λέριοι συμμετέχουν ολόψυχα.

Την περίοδο 1912-1943 τα Δωδεκάνησα περιέρχονται στους Ιταλούς. Σε αυτό το διάστημα στο νησί υλοποιούνται στρατιωτικά έργα και ανεγείρονται στρατιωτικές εγκαταστάσεις με στόχο η Λέρος να γίνει σημαντική ιταλική ναυτική και αεροναυτική βάση, λόγω της θέσης αλλά και της μοναδικής μορφολογίας του προστατευμένου όρμου στο Λακκί. Στο Λακκί δημιουργείται νέα πόλη με μοντέρνα πολεοδομία και αρχιτεκτονική, πρωτοποριακή για την εποχή της σε όλη την Ευρώπη.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά τη συνθηκολόγηση των ιταλών, οι γερμανοί, που έχουν ήδη καταλάβει τη Ρόδο και την Κώ, στρέφονται εναντίον της Λέρου, την οποία υπερασπίζονται ιταλοί και άγγλοι. Η «Μάχη της Λέρου» είχε ως πρώτο θύμα το ελληνικό αντιτορπιλλικό «Βασ.΄Ολγα», που βυθίστηκε στις 26.09.1943, και τελείωσε με την επικράτηση των γερμανών μετά από σφοδρούς και αδιάκοπους βομβαρδισμούς του νησιού, στις 16.11.1943. Το νησί απελευθερώνεται με την απελευθέρωση και παράδοση της Δωδεκανήσου στους ΄Αγγλους και τους Ιερολοχίτες στις 09.05.1945. Ακολουθεί δίχρονη αγγλική κατοχή και τέλος το Μάρτιο του 1948, η Λέρος ενσωματώνεται μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα.

Στην πρόσφατη ιστορία της Λέρου εντάσσεται η χρησιμοποίηση του νησιού από τη στρατιωτική χούντα (1967-74) ως τόπου κράτησης πολιτικών κρατουμένων, σε δύο στρατόπεδα , στο Λακκί και στο Παρθένι (… «Αλικαρνασσός, Παρθένι, Ωροπός, Κορυδαλλός»….Ποιόν έλληνα δεν πληγώνει ο γνωστός στίχος;). Κι ακόμη η επιλογή του νησιού για τη δημιουργία κρατικού ψυχιατρείου (1957) προκειμένου να αποσυμφορηθούν άλλα ελληνικά ψυχιατρεία, γεγονός που οδήγησε στην μακρόχρονη εξάρτηση της τοπικής οικονομίας από τη λειτουργία του ιδρύματος, αλλά και στη συνειρμική σύνδεση του νησιού με το ψυχιατρείο και μόνον με αυτό…

Από το 1989 η Λέρος αξιοποιεί προγράμματα αποιδρυματοποίησης και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης των ασθενών, και η τοπική κοινωνία συνεργάζεται στη διαδικασία επανένταξης των ασθενών και στην εφαρμογή πρωτοποριακών για τη Χώρα πρωτοβουλιών θεραπευτικού χαρακτήρα.

ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ
Ένα από τα δύο λιμάνια του νησιού η Αγία Μαρίνα, μικρός παραλιακός οικισμός επεκτάθηκε με το χρόνο και ενώθηκε με τον Πλάτανο, την αρχαιότερη συνοικία και πρωτεύουσα του νησιού. O ενοποιημένος πλέον οικισμός είναι το διοικητικό και εμπορικό κέντρο του νησιού. Από μακριά δείχνει μια μικρή πόλη που εκτείνεται αμφιθεατρικά ανάμεσα σε δύο βουνοπλαγιές με σπίτια, τα οποία απλώνονται από την παραλία μέχρι τους πρόποδες του Κάστρου.
Όσο πλησιάζουμε, όμως ,η πόλη μας ξεδιπλώνει μια -μια τις ομορφιές της. Η γνωριμία με την Αγία Μαρίνα ξεκινά από το λιμάνι με το φρούριο Μπρούζι ή Μπούρτζι στην είσοδό του και το φάρο στην άκρη του και από την πλατιά προβλήτα και το γραφικό καρνάγιο με το ιστορικό ανεμόμυλο της Λέρου που διατηρείται άριστα. Στην πρωτεύουσα διατηρούνται πολλά παραδοσιακά μονώροφα και διώροφα σπίτια, κι ανάμεσα τους πολλά αρχοντικά, πυκνοδομημένα, που δημιουργούν στενά γραφικά σοκάκια, προκαλώντας μας να περιπλανηθούμε σε αυτά. Συναντάμε τη νοσταλγική ατμόσφαιρα της παλαιάς πόλης, το Αυλάκι με τις βρύσες από το καθάριο νερό της πηγής του Παληασκλούπη, ή τον παλιό ανεμόμυλο.
Το Δημαρχείο στεγάζεται σε δύο νεοκλασικά κτίρια τα οποία δεσπόζουν του οικισμού. Παλιές και αξιόλογες είναι οι εκκλησίες του Χριστού και του Σταυρού, ενώ ιστορικό ενδιαφέρον έχει και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής που ήταν η παλιά Μητρόπολη του νησιού. Βρίσκεται στο άκρο της συνοικίας και στα όρια του σκαλωτού μονοπατιού που οδηγεί στην κορυφή του λόφου στο Κάστρο.

ΑΛΙΝΤΑ
Τα Άλιντα βρίσκονται στο κέντρο του όρμου της Αγίας Μαρίνας (όρμος Αλίντων) και αποτελούν σήμερα την πιο εξελιγμένη τουριστική περιοχή του νησιού με τις περισσότερες σύγχρονες τουριστικές μονάδες. Το τοπίο είναι κατάφυτο από πεύκα και ελιές, με μια μεγάλη αμμουδερή παραλία και κρυστάλλινη θάλασσα.

Ο Πύργος Μπελένη, ένα κομψό αρχοντικό αναπαλαιωμένο με ιδιαίτερη φροντίδα, φιλοξενεί το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο με βιβλιοθήκη, μουσείο Τύπου καθώς και αίθουσα ζωγραφικής στην αυλή του οποίου οργανώνονται μεγάλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Σημαντικός από ιστορική σκοπιά είναι ο Δημοτικός Ξενώνας, το πρώτο ξενοδοχείο του νησιού, στο προαύλιο του οποίου βρέθηκε το Ιερό της Παλαιοχριστιανικής εκκλησίας της Παναγίας Γαλατιανής, με σπάνιας τέχνης ψηφιδωτά. Στη γύρω περιοχή βρίσκονται πολλές εκκλησίες με μεγαλύτερη τη βασιλική των Αγίων Σαράντα. Πολύ κοντά στα Άλιντα υπάρχει ο Κρυφός, μια μικρή ειδυλλιακή αμμουδιά κρυμμένη ανάμεσα στα βράχια που είναι προσιτή μόνο με βάρκα. Μέσα από το βυθό της αναβλύζει πηγή με παγωμένο νερό. Πάνω από τον Κρυφό υψώνεται το Κλειδί, το υψηλότερο σημείο της Λέρου. Τα γαλάζια νερά στον κόλπο των Αλίντων προσφέρονται για κάθε είδους θαλάσσια σπορ.

ΓΟΥΡΝΑ - ΔΡΥΜΩΝΑΣ
Στα δυτικά του νησιού απλώνεται ένας άλλος ανοιχτός όρμος της Λέρου, η Γούρνα, με εξοχικά κέντρα, ξενοδοχεία, όμορφα σπίτια, περιβόλια και φυτείες με εσπεριδοειδή που συμπληρώνουν το τοπίο. Είναι γνωστός οικισμός σε όλους τους επισκέπτες του νησιού ιδιαίτερα για την πανέμορφη παραλία που υπάρχει (από τις λίγες παραλίες της Λέρου μεγάλης έκτασης με άμμο).
Νοτιότερα, στη συνέχεια του παραλιακού δρόμου, αφού προσπεράσουμε τη Γούρνα, βρίσκουμε τον Δρυμώνα. Στον Δρυμώνα υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγιάς της Γουρλωμάτας με αξιόλογες αγιογραφίες, που χτίστηκε τον 14ο αιώνα με υλικά από ερειπωμένο κτίσμα της αρχαίας εποχής.Ο οικισμός είναι διάσπαρτος με ωραία θέα. Έχει μικρές μονάδες ενοικιαζόμενων δωματίων.

ΚΡΙΘΩΝΙ
Το Κριθώνι, ανάμεσα στα Άλιντα και την Αγία Μαρίνα, απλώνεται από τη θάλασσα ως ψηλά στο λόφο. Καταπράσινο, με όμορφα σπίτια, πολλά εκκλησάκια, παλιές Λέρικες κατοικίες, πολυτελή ξενοδοχεία και φιλόξενα ενοικιαζόμενα δωμάτια, κέντρα διασκέδασης, εστιατόρια ακόμα και πισίνες. Στο Κριθώνι βρίσκεται το «Πατριαρχείο», ένα παλιό νεοκλασικό αρχοντικό, έχει στην αυλή του τη μικρή εκκλησία του Αγίου Σωφρονίου. Εδώ φιλοξενείτο κατά καιρούς ο Πατριάρχης Αλεξάνδρειας Σωφρόνιος.

ΛΑΚΚΙ
Τέσσερα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από τον Πλάτανο βρίσκεται το Λακκί, το κύριο λιμάνι της Λέρου, κλειστό και ασφαλές, το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της Μεσογείου.
Διαθέτει σύγχρονες λιμενικές εγκαταστάσεις και δύο μονάδες εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής. Έχει την όψη τεράστιας λίμνης, η οποία αφήνει ένα άνοιγμα μόλις 400 μέτρων στην πλευρά της θάλασσας. Το φυσικό του αυτό χαρακτηριστικό ήταν και ο λόγος που ονομάστηκε Porto Lago (λιμάνι-λίμνη) από τους Ιταλούς και επιλέχθηκε ως ναύσταθμος.
 

Το Λακκί σήμερα διαθέτει μια αρκετά σύγχρονη αγορά, ξενοδοχειακές μονάδες, εστιατόρια και καφέ-μπάρ. Ακόμα στο Λακκί υπάρχουν : το κεντρικό λιμάνι, τα γραφεία του κρατικού θεραπευτηρίου, εμπορικές και μεταποιητικές μονάδες ευρύτερης εμβέλειας, με συνέπεια τη συγκέντρωση, σε καθημερινή βάση, του μεγαλύτερου μέρους του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του νησιού.
Ουσιαστικά, το Λακκί δεν λειτουργεί σαν οικισμός 2000 κατοίκων, αλλά πολύ περισσότερων. Υπάρχει ένας παραλιακός δρόμος που έχει μεγάλο πλάτος, ικανό για την εξυπηρέτηση λειτουργικών αναγκών κάθε τύπου (από παρέλαση και συγκέντρωση πολιτών μέχρι τις λειτουργίες της Διοίκησης, του λιμανιού, του εμπορίου και ψυχαγωγικές).
 

Από εκεί ξεκινούν οι κύριοι δρόμοι του οικισμού που διασταυρώνονται με δρόμους εξίσου άνετους, παράλληλους προς την παραλία, σχηματίζουν οικοδομικά τετράγωνα κανονικού μεγέθους, και κάποιοι συνεχίζουν εκτός οικισμού σαν τμήματα του κύριου οδικού δικτύου του νησιού. Εκτός αυτών υπάρχει ένας δρόμος σε ημικυκλικό σχήμα που διασχίζει το ανατολικό, κεντρικό και νότιο τμήμα του οικισμού, που τέμνει όλους τους άλλους υπό γωνία, σχηματίζοντας την μεγάλη πλατεία Ρούσσου προς βορρά και του Αγίου Νικολάου προς νότο.
Στους δρόμους αυτούς οι πεζοί έχουν την άνεση να περπατούν χωρίς κίνδυνο. Εξάλλου στο Λακκί υπάρχουν μεγάλες πλατείες που είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν σαν τόποι επικοινωνίας και συγκέντρωσης πολιτών για διάφορους λόγους: εκπαίδευσης, αναψυχής, πολιτιστικών και κοινωνικών εκδηλώσεων. Επίσης η πόλη διαθέτει αρκετό πράσινο που εναρμονίζεται με το κτισμένο περιβάλλον και ιδιαίτερα στην παραλία, όπου παλιοί φοίνικες πλαισιώνουν και αναδεικνύουν τα σημαντικής μορφολογίας κτίρια και το αστικό περιβάλλον.

ΠΑΝΤΕΛΙ
Στα ανατολικά του νησιού, κάτω από τον Πλάτανο, βρίσκεται το Παντέλι. Το μικρό αυτό γραφικό ψαροχώρι, με το γνήσιο νησιώτικο χαρακτήρα του τείνει να ενωθεί με τον Πλάτανο. Τα παλιά παραδοσιακά σπίτια του μαζί με τις βάρκες και τα καΐκια των ψαράδων συμπληρώνουν την ειδυλλιακή εικόνα με φόντο το απέραντο μπλε της θάλασσας.
 

ΠΑΡΘΕΝΙ
Στο Παρθένι βρίσκεται το αεροδρόμιο. Τόπος ιστορικός, γνωστός από την αρχαιότητα. Εδώ λέγεται ότι υπήρχε το ιερό της Παρθένου Ιοκαλλίδος (της ΄Αρτεμης) και από εκεί πήρε και το Παρθένι το σημερινό του όνομα. Στον αρχαιολογικό χώρο του Παρθενίου υπάρχουν τα ερείπια προϊστορικού συνοικισμού του 3800 π.Χ., πρόσφατα δε ανακαλύφθηκαν ερείπια ναού που ανήκουν στην Ελληνιστική περίοδο.
Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκεται η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου (10ος αι. μ.Χ.) χτισμένη με αρχαία υλικά, πιθανόν από ερείπια του ναού της Άρτεμης.

ΠΛΑΤΑΝΟΣ
Ο Πλάτανος η Αγία Μαρίνα και το Λακκί διαθέτουν τις μεγαλύτερες αγορές του νησιού. Στην πράξη αποτελούν μια όμορφη μικρή φιλόξενη πόλη που έχει πολλά να προσφέρει από σύγχρονα καταστήματα για κάθε είδους αγορές μέχρι τη μαγευτική θέα από το περίφημο Κάστρο. Χτισμένο στην κορυφή του λόφου Πιτύκι, δεσπόζει πάνω από την Αγία Μαρίνα, αγκαλιάζοντας όλη τη γύρω περιοχή με πανοραμική θέα στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου.

ΞΗΡΟΚΑΜΠΟΣ
Στις ήσυχες και αξιόλογες παραλίες της περιοχής μπορεί ο επισκέπτης να κάνει ανενόχλητος το μπάνιο του. Στο νοτιότερο τμήμα του νησιού, 7 χλμ. από την Αγία Μαρίνα συναντά κανείς ένα μικρό παραθαλάσσιο οικισμό, μπροστά στον οποίο ανοίγεται ο κόλπος του Ξηρόκαμπου με τις μικρές νησίδες, τα Γλαρονήσια, να ασφαλίζουν την είσοδό του κι απέναντι, σε απόσταση ενός ναυτικού μιλίου, απλώνεται η Κάλυμνος.
Τα σπίτια του Ξηρόκαμπου βρίσκονται διάσπαρτα σε μια μικρή κοιλάδα, φυτεμένη με ελιές, κυπαρίσσια, αμυγδαλιές και πολλά λουλούδια. Στο βάθος το τοπίο γίνεται ανηφορικό και στην κορυφή του λόφου, σε ύψος 70μ., βρίσκεται το Παλιόκαστρο ή κάστρο των Λεπίδων, παλαιότερο από το Κάστρο του Παντελίου. Είναι χτισμένο πάνω στα ερείπια αρχαίας ακρόπολης, η οποία χρονολογείται από το 2.500 π.Χ. και άκμασε τον 4ο π.Χ. αιώνα. Σήμερα βρίσκονται ερείπια των τειχών της , αλλά και λείψανα μεγάλου παλαιοχριστιανικού ναού (βασιλικής). Ανάμεσα στα ερείπια στέκει γραφικό το εκκλησάκι της Παναγίας.

Κοντά στον οικισμό του Ξηρόκαμπου βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας της Καβουράδαινας, που θεωρείται από τα ομορφότερα του νησιού. Είναι χτισμένο πάνω στα βράχια της ακτής, σε θέση όπου κατά την παράδοση, ένας ψαράς που έψαχνε για καβούρια, βρήκε μέσα σε σχισμή την εικόνα της Παναγίας. Στον Ξηρόκαμπο μπορείτε να βρείτε τουριστικά καταλύματα και κέντρα εστίασης καθώς και κέντρα διασκέδασης.
Στην αμμουδερή και καταγάλανη παραλία του Ξηρόκαμπου μπορείτε να απολαύσετε το κολύμπι σε πεντακάθαρα νερά. Στους τολμηρούς δίνεται η δυνατότητα ελεύθερης κατάδυσης ή και με φιάλες. Στην περιοχή λειτουργεί σχολή εκπαίδευσης αυτοδυτών. Ο κόλπος του Ξηρόκαμπου χρησιμοποιείται από επαγγελματίες και ερασιτέχνες αλιείς. Παρουσιάζει ικανή τουριστική κίνηση με αντίστοιχη υποδομή. Επίσης, υπάρχουν αρκετά εστιατόρια κατα μήκος της παραλίας.

ΒΡΩΜΟΛΙΘΟΣ - ΤΟΥΡΚΟΠΗΓΑΔΟ
Δίπλα στο Παντέλι, ένας ανοιχτός όρμος, ο Βρωμόλιθος με μεγάλη αμμουδερή και σε μερικά σημεία βοτσαλωτή παραλία. Μικρά, φιλόξενα ξενοδοχεία, και ενοικιαζόμενα δωμάτια, ψαροταβέρνες με εκλεκτούς μεζέδες δίπλα στη θάλασσα, εξασφαλίζουν μια ευχάριστη και ήσυχη διαμονή. Απέναντι βρίσκεται το νησάκι της Αγίας Κυριακής με το εκκλησάκι στην κορυφή του.
Τουρκοπήγαδο: ένα παράθυρο με θέα, μια απόμακρη σπάνια ομορφιά του νησιού. Αμμουδιές ανάμεσα σε βράχια, πεντακάθαρες ακρογιαλιές για κολύμπι και ψάρεμα, μονοπάτια για ήσυχους περιπάτους σε συνδυασμό με απομεινάρια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου στο ύψωμα της Βίγλας, συνθέτουν ένα μοναδικό τοπίο.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Παναγιά του Κάστρου.

Στα βορειοανατολικά της Λέρου, στην κορυφή του λόφου Πιτύκι και σε ύψος 200 περίπου μέτρων από τη θάλασσα, δεσπόζει το κάστρο του νησιού (Κάστρο Παντελίου). Στη δυτική πλευρά του φρουρίου οικοδομήθηκε ο ναός της Παναγιάς, θρησκευτικό και πνευματικό σύμβολο των κατοίκων της Λέρου.
 

Σύμφωνα με την παράδοση, μια εικόνα της Παναγίας εμφανίστηκε από τη θάλασσα στο νησί και εγκαταστάθηκε από θαύμα στο μπαρουτχανέ (πυριτιδαποθήκη) του κάστρου ανάμεσα σε δύο αναμμένες λαμπάδες, παρά τις προσπάθειες του Τούρκου αγά για την απομάκρυνσή της.
Προς τιμήν της οικοδομήθηκε ναός στον ίδιο τόπο, ο οποίος πολύ σύντομα έγινε το κύριο προσκύνημα του νησιού και των ναυτικών του. Ο ναός στη σημερινή του θέση, οικοδομήθηκε μετά το 1669. Η αρχική μικρή εκκλησία πρέπει να ανακαινίστηκε και να διευρύνθηκε ως το 1719, έτος κατά το οποίο εγκαινιάστηκε από τον μητροπολίτη Καρπάθου Νεόφυτο Γαιρμάνη.
 

Ο μονόχωρος ναός δέχθηκε πολλές επεμβάσεις και προσθήκες κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Πολύτιμο κειμήλιο της λατρείας των Λερίων αποτελεί η μικρών διαστάσεων εικόνα της Θεοτόκου Βρεφοκρατούσας, που είναι τοποθετημένη σε ξυλόγλυπτο πλαίσιο και φέρει χρυσάργυρη επένδυση, που φιλοτεχνήθηκε περί το 1732. Ο ναός διαθέτει δεσποτικές ξεχωριστής ποιότητας εικόνες, πολλές από τις οποίες, καθώς και διάφορα κειμήλια, εκτίθενται στο Εκκλησιαστικό Σκευοφυλάκιο Βυζαντινής Τέχνης, που οικοδομήθηκε πρόσφατα δίπλα στο ναό και λειτουργεί ως μουσείο.
 

Για όσους αγαπούν τους ρομαντικούς περιπάτους θα ανηφορίσουν από τις γειτονιές του Πλατάνου προς την Αγία Παρασκευή και από εκεί θα ακολουθήσουν το μονοπάτι με τα 500 περίπου σκαλιά. Στο τέλος αυτού του περιπάτου θα αντικρίσουν το Κάστρο, η θέα του οποίου οδηγεί πίσω στο χρόνο. Για τους πιο βιαστικούς και ανυπόμονους υπάρχει ο άνετος αυτοκινητόδρομος.
 

Στη δυτική πλευρά του βυζαντινού κάστρου δεσπόζει ο ναός της Παναγιάς, ο οποίος διαθέτει χρυσοποίκιλτο τέμπλο και αξιόλογες αγιογραφίες. Επόμενη στάση είναι το Εκκλησιαστικό Μουσείο το οποίο στεγάζεται ακριβώς δίπλα στο ναό σε νέο κτίριο. Θαυμάστε τα σπάνια χειρόγραφα, τα ιερά βιβλία, τις πολύτιμες εικόνες, τα ιερά άμφια και άλλα εκκλησιαστικά αντικείμενα. Τέλος επισκεφθείτε τις μεγάλες υπόγειες αποθήκες και δεξαμενές νερού του κάστρου.
 

Ναός της Αρτέμιδος

Ο επισκέπτης που ενδιαφέρεται για τα ιστορικά στοιχεία της πατρίδας του, αξίζει να επισκεφθεί τον ανοικτό αρχαιολογικό χώρο στο Παρθένι (δίπλα στο αεροδρόμιο). Σε ανασκαφική έρευνα το 1980 ανακαλύφθηκε παλαιοχριστιανικό εκκλησιαστικό συγκρότημα κτισμένο πάνω σε ρωμαϊκά κτίσματα. Μέχρι στιγμής δεν έχει εντοπιστεί η ακριβής θέση του αρχαίου ναού της Παρθένου Ιοκαλλίδος. Ο ιστοριοδίφης Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής έγραψε το 1855: «υπάρχει μεγάλη κατερειπωμένη εκκλησία περιέχουσα πολλάς πλάκας και κειμένη επί των θεμελίων αρχαίου ναού ος ήν αναμφιβόλως ο της Αρτέμιδος...».
 

Παρόλο που οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων, συνήθιζαν να χτίζουν τους χριστιανικούς ναούς, πάνω από τους αρχαιοελληνικούς και με τα υλικά αυτών, δεν έγινε δυνατή η εξακρίβωση της θέσεως του αρχαίου ναού, στον χώρο της παλαιοχριστιανικής εκκλησίας...
Αγιος Ισίδωρος

Στην περιοχή της Κόκκαλης βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι του Άγιου Ισίδωρου κτισμένο σε ένα νησάκι μέσα στη θάλασσα το οποίο ενώνεται με ένα μικρό διάδορομο, δίπλα στο παλιό βουλιαγμένο λιμανάκι.
Πολεμικό Μουσείο ''Τούνελ''

Μεγάλο ενδιαφέρον περουσιάζει το νέο Μουσείο - Τούνελ στη περιοχή Μερικιά, με σημαντικά εκθέματα από την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Εγκαινιάστικε τον Αυγουστο του 2005 και αριθμεί μεγάλο αριθμό εκθεμάτων. Το Τούνελ κατασκευάστηκε από τον Ιταλικό στρατό, χρησιμοποιήθηκε κατά την διάρκεια του β' Παγκοσμίου Πολέμου, και χαρακτηρίζεται για την μοναδικότητά του σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτός είναι και ο λόγος που σημειώνει μεγάλο αριθμό επισκέψεων μέχρι σήμερα.
 

Παναγιά η Καβουράδενα

Στον Ξηρόκαμπο βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας της Καβουράδαινας, που θεωρείται από τα ομορφότερα του νησιού. Είναι χτισμένο πάνω στα βράχια της ακτής, σε θέση όπου κατά την παράδοση, ένας ψαράς που έψαχνε για καβούρια, βρήκε μέσα σε σχισμή την εικόνα της Παναγίας.
 

Παλιόκαστρο

Το Κάστρο των Λεπίδων (γνωστό ως Παλιόκαστρο) στον Ξηρόκαμπο, όπου στο εξωτερικό περιτείχισμα (πανάρχαια Κυκλώπια τείχη) σώζονται τα θεμέλια των «οσπητίων ή κελλίων» των 180 μικρών σπιτιών που ανέρχονταν, στα οποία κατοικούσαν αρχικά οι φρουροί και στη συνέχεια οι κάτοικοι των γύρω περιοχών για να πρoφυλαχθούν από διάφορες επιδρομές.
Αρχαιολογικό Μουσείο

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λέρου στην Αγία Μαρίνα, μπορείτε να θαυμάσετε αξιόλογα ευρήματα, επιγραφές, επιτύμβιες στήλες, νομίσματα, ψηφιδωτά και αγγεία, εκθέματα από την Κλασική Περίοδο καθώς και αντικείμενα της Παλαιοχριστιανικής Εποχής.
Λαογραφικό Μουσείο

Στον Πύργο του Μπελλένη στα Άλιντα της Λέρου, στεγάζεται σήμερα το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Λέρου. Παρουσιάζονται ενδυμασίες, κεντήματα, μουσικά όργανα και εκκλησιαστικά ξυλόγλυπτα– και τούτο διότι η κοινωνία της Λέρου την περίοδο 1880-1920 ήταν αστική».
Μία αίθουσα είναι αφιερωμένη στον αγωνιστή Κυριάκο Τσακίρη, που εξορίστηκε στη Λέρο και γέμισε με τέχνη τις ώρες της απέραντης μοναξιάς του, ενώ σε άλλη αίθουσα το πρόχειρο χειρουργικό κρεβάτι, ο κλίβανος αποστείρωσης και τα ιατρικά εργαλεία καταγράφουν τις στιγμές που ο πύργος λειτούργησε ως νοσοκομείο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

ΛΕΡΟΣ - ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
 

Οι πολιτιστικές δραστηριότητες στο νησί αναπτύσσονται από τη Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης και Πρόνοιας Λέρου και από πρωτοβουλίες των δύο συλλόγων, ΑΡΤΕΜΙΣ και Θεατρική Ομάδα Λέρου.
Η ΔΙΚΕΠΟΛ Λέρου, που έχει έδρα την Καμάρα διοργανώνει όλες τις πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις του Δήμου εντός και εκτός Λέρου κάθε χρόνο. Διατηρεί λέσχη φιλίας με δημιουργικά και μουσικά εργαστήρια καθώς και την φιλαρμονική.
Ο σύλλογος "ΑΡΤΕΜΙΣ" δραστηριοποιείται στον τομέα των χορευτικών εκδηλώσεων, της λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής, διαθέτει τμήματα παιδικής χορωδίας και αθλητικών δραστηριοτήτων καθώς και τμήμα βιβλιοθήκης.
Η θεατρική Ομάδα Λέρου ασχολείται συστηματικά με το ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων σε ετήσιους κύκλους, οι οποίοι παρουσιάζονται σε προγράμματα ερασιτεχνικών θιάσων που οργανώνονται από διάφορους Φορείς. Η Θεατρική Ομάδα έχει καταφέρει να προσελκύσει ένα σημαντικό αριθμό νέων κατοίκων της Λέρου διαμορφώνοντας ένα θεατρικό κοινό πρωτόγνωρο για τα δεδομένα του νησιού. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που οι παραστάσεις παρουσιάζονται και εκτός Λέρου!
 

Οι αξιόλογες πολιτιστικές εκδηλώσεις στον Πλάτανο και το Λακκί, που διοργανώνονται κάθε καλοκαίρι συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον κάθε επισκέπτη, όπως επίσης και τα πανηγύρια με ντόπια μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα.
• Πλάτανος: Πανηγύρι της Παναγίας του Κάστρου στις 15 Αυγούστου.
• Ξηρόκαμπος: Πανηγύρι του Αγίου Φανουρίου στις 27 Αυγούστου. Γίνεται και αναπαράσταση του πατήματος του σταφυλιού.
• Αγία Μαρίνα: Στις 17 Ιουλίου γιορτάζεται η πολιούχος της πρωτεύουσας του νησιού Αγ. Μαρίνα.
• Γούρνα: Γίνεται η αναπαράσταση του παραδοσιακού αλωνίσματος, προσφέρονται δωρεάν παραδοσιακοί μεζέδες και κρασί με τους ήχους λέρικου γλεντιού.
• Γιορτή Κρασιού – Αμπελουργού: Κάθε καλοκαίρι, τον Αύγουστο γίνεται η γιορτή κρασιού, με άφθονο κρασί και χορό, υπό τους ήχους παραδοσιακής και λαϊκής μουσικής.
• Δρυμώνας: Τον Αύγουστο γίνεται η γιορτή Δρυμώνα, στην ομώνυμη παραλία, όπου διεξάγεται Φεστιβάλ Λέρικης κουζίνας με άφθονο κρασί, φαγητό και χορό, υπό τους ήχους παραδοσιακής και λαϊκής μουσικής.
• Γιορτή Τράτας – Ψαρά: Τον Σεπτέμβριο κάθε χρόνο στο Παντέλι γίνεται η γιορτή της Τράτας και του Ψαρά, όπου την τιμητική του έχει φυσικά το φρέσκο ψάρι.
• Λακκί: Κάθε Κυριακή της τελευταίας Αποκριάς, γίνεται στην παραλία του Λακκιού μεγάλο γλέντι με μασκαράδες.
• Αλίντια – Ναυταθλητικοί Αγώνες: Το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου διοργανώνονται στα Aλιντα οι ναυταθλητικοί αγώνες. Ακολουθεί μουσική βραδιά.
 

Περάστε, λοιπόν, ένα ξεχωριστό βράδυ μαθαίνοντας παραδοσιακούς χορούς ή παρακολουθώντας μια θεατρική παράσταση από ερασιτέχνες αλλά ταλαντούχους και γεμάτους όρεξη νέους ανθρώπους.
 

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ: ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗΣ ΛΕΡΟΥ
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι Λέριοι δέχτηκαν πάρα πολλές επιρροές από ξένους και οικείους που προσέγγιζαν το νησί. Κατάφερναν όμως πάντα να απομονώνουν και σε κάποιο βαθμό να υιοθετούν τα θετικά στοιχεία κάθε πολιτισμού και να διατηρούν μια γνήσια δική τους παράδοση.
Η πρώιμη περίοδος του Χριστιανισμού είναι η εποχή όπου η Λέρος γνωρίζει ιδιαίτερη πνευματική άνθηση και ευημερία. Άνθρωποι νοικοκυραίοι, ζεστοί, ανοιχτόκαρδοι και φιλόξενοι, οι Λέριοι αγαπούσαν πάντα τον τόπο τους και ό,τι τους έδενε μαζί του. Σαν νησιώτες, οι περισσότεροι ήσαν πάντα δεινοί ναυτικοί και ψαράδες. Λίγοι ήταν αγρότες, μια και το νησί είναι μικρό και τα καλλιεργήσιμα εδάφη λιγοστά. Ανάμεσά τους όμως υπήρχαν και άξιοι τεχνίτες, μάστορες που κατασκεύαζαν πλεούμενα και σπίτια.
 

Οι σημερινοί Λέριοι αγαπούν και καλλιεργούν την παράδοση και την πνευματική ζωή.
Στον αναπαλαιωμένο Πύργο Μπελένη στεγάζεται σήμερα το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο της Λέρου, με σπάνια εκθέματα. Στο σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο της εκτίθενται αξιόλογα ευρήματα από την προϊστορία του νησιού και τους ιστορικούς χρόνους μέχρι τη μεσαιωνική περίοδο, επιγραφές, επιτύμβιες στήλες, νομίσματα, ψηφιδωτά και αγγεία.
«Οι σημερινοί Λέριοι χωρίς να προδίδουν τα έθιμα και την παράδοσή τους, έχουν κατορθώσει να συνδυάσουν και τα θετικά στοιχεία της σύγχρονης ζωής»
 

Στις πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται κάθε καλοκαίρι από το Δήμο και τη Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης και Πρόνοιας Λέρου, σε στενή συνεργασία με τοπικούς συλλόγους, περιλαμβάνονται αξιόλογες συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, ναυταθλητικοί αγώνες, εκθέσεις ζωγραφικής και διαλέξεις. Οι Λέριοι δηλώνουν την παρουσία τους με κάθε τρόπο, είναι περήφανοι για τον τόπο τους, τον αγαπούν βαθιά και τον κρατούν μέσα τους όπου και αν βρεθούν.
Είναι άνθρωποι ανυπότακτοι: όταν κατά τη μακραίωνη ιστορία αυτού του τόπου περνούσαν από τη χώρα μας διάφοροι κατακτητές, αυτοί σήκωναν περήφανα τη σημαία. Κάτι που μαρτυρά το έντονο ταπεραμέντο των ανθρώπων που δεν ξεχνούν, ανθρώπων με πνεύμα αδούλωτο.

 

Ακτοπλοϊκή Σύνδεση
 

Από Πειραιά
Μπορείτε να επισκευτείτε την Λέρο μέσω των πλοίων της γραμμής Δωδεκανήσου, τα οποία αναχωρούν καθημερινά από Πειραιά με προορισμό τα λιμάνια των νησιών μας. (ANEK LINES, Blue Star Ferries)

Μέσω γειτονικών Νήσων
Yπάρχει ακτοπλοική σύνδεση των λιμένων της Λέρου μέσω "flying dolphins" και "Catamaran" με τα γειτονικά νησιά (Σάμος, Φούρνοι, Ικαρία, Πάτμος, Λειψοί, Κάλυμνος, Σύμη) καθώς και με τα νησιά κορμού Δωδεκανήσου (Κώς - Ρόδος) καθημερινά ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Eπίσης οι επισκέπτες μπορούν να ταξιδεύσουν πρός Λέρο με το πλοίο "Κάλυμνος" το οποίο πραγματοποιεί δρομολόγια από και πρός το Νησί μας τέσσερις φορές την εβδομάδα, περνώντας από τα λιμάνια της Σάμου, Αγαθονησίου, Αρκιών, Λειψών, Πάτμου, καθώς επίσης και με το πλοίο "Κατερίνα" (Μούγγρος) με έδρα την Λέρο, το οποίο εκτελεί επί καθημερινής βάσης το δρομολόγιο Λέρος (αναχώρηση από Ξηρόκαμπο πρωϊνές ώρες) - Κάλυμνος (άφιξη στις Μυρτιές) και αντίστροφα.

Αεροπορική Σύνδεση
Καθημερινά πραγματοποιούνται πτήσεις των Ολυμπιακών Αερογραμμών από το αεροδρόμιο "Ελευθέριος Βενιζέλος" με προορισμό την Λέρο και αντίστροφα, με αεροσκάφη τύπου ATR43 και Dash8 χωρήτικότητας 50 και 38 επιβατών αντίστοιχα.

Εκτός από την απευθείας σύνδεση του Νησιού της Λέρου με το Αεροδρόμιο της Αθήνας, εκτελείτε και ένα (1) δρομολόγιο διερχόμενης πτήσης, με σταθμό αναχώρησης το Αεροδρόμιο της Ρόδου, και εξυπηρετεί την Κώ, Λέρο, και Αστυπάλαια με επιστροφή από τα Νησιά αυτά στην Ρόδο. Τους θερινούς μήνες το δρομολόγιο αυτό εκτελείτε τρείς (3) φορές την εβδομάδα, ενώ του χειμερινούς μήνες δύο (2).

Για Περισσότερες Πληροφορείες σχετικά με τα δρομολόγια των Πλοίων και τις Αεροπορικές Πτήσεις, μπορείτε να απευθυνθήτε στο Κεντρικό Λιμεναρχείο Πειραιά Τηλ. (210) 4511311-17, (210) 4593000, και στο Λιμεναρχείο Λέρου Τηλ. 22470 22224. Για κράτηση θέσεων Αεροπορικής σύνδεσης, μπορείτε να επικοινωνήστε στο τηλ. 210 9666666.

 

Σ.σ. Ο βασικός όγκος πληροφοριών, προέρχεται απο τον χώρο του Δήμου.
 

Powered by Blog - Widget
Τα cookies είναι σημαντικά για την εύρυθμη λειτουργία του psarema-skafos.gr και για την βελτίωση της online εμπειρία σας.
Επιλέξτε «Αποδοχή» ή «Ρυθμίσεις» για να ορίσετε τις επιλογές σας.